بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر هدر رفت آب آشامیدنی (مورد مطالعه: شهرستان دهلران)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اجتماعی،دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 مربی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور

3 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

چکیده

در سال‌های اخیر شاهد حساسیت موضوع آب به همراه تغییر رویکرد به آب، از مقوله‌ای صرفاً طبیعی به مقوله‌ای محیط- زیستی و اجتماعی هستیم. نحوه مصرف آب آشامیدنی بیش از هر چیز دیگر به نگرش‌ها و به‌ طور کل به فرهنگ وابسته است. از این‌رو، هدف اصلی مقاله حاضر بررسی نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در هدر رفت آب آشامیدنی است. جامعه آماری متشکل از شهروندان شهرستان دهلران با حجم نمونه 390 نفر است. همچنین روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای چند مرحله‌ای است و از پرسشنامه محقق ساخته جهت جمع‌آوری داده‌ها استفاده و میزان کل آلفای کرونباخ پرسشنامه نیز حدود 90 درصد حاصل شده است. برای بررسی فرضیات از آزمون‌های آماری تی مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه و معادلات ساختاری (نرم افزار لیزرل) استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که در رابطه با هدر رفت مصرف آب آشامیدنی، به ترتیب عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بیش‌ترین سهم دارند. همچنین متغیرهای زمینه‌ای جنسیت، وضع تأهل، تحصیلات و نوع شغل با متغیر وابسته دارای رابطه‌ی معناداری هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Effective Social and Cultural Factors in Wasting Drinking Water (Case Study: Dehloran City)

نویسندگان [English]

  • Hassan Momeni 1
  • Somayyeh Khodarahmi 2
  • Abdolhoseyn Kalantari 3
1 Graduate of Master of Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 Instructor, Department of Educational Sciences, Payame Noor University
3 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran.
چکیده [English]

In recent years, there has been a particular focus on water along with an approach change from a purely natural issue to a bioenvironmental and social one. The way of consuming drinking water is mostly depended on attitudes and in general on culture. Therefore, the main objective of the present study was to examine the role of cultural and social factors in wasting drinking water. The statistical population consisted of  Dehloran’s citizens with a sample size of 390 individuals. In addition, multi-stage cluster sampling was used as the sampling method. A researcher-developed questionnaire was used for data collection, and the total Cronbach's alpha for the questionnaire was calculated to be 90%. In order to analyze the hypotheses, independent t-test, one-way analysis of variance, and structural equations (Lisrel software) were used. The results showed that the cultural, social, and economic factors have the most effect on wasting drinking water, respectively. Moreover, the background variables including gender, marital status, education, and occupation have a relationship with the dependent variable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • social factors
  • water consumption
  • citizens
  • attitudes
احمدی، سیروس، زارعی، قاسم. (1395). بررسی تأثیر دین‌داری و گرایش به‌ صرفه جویی در مصرف، مجله توسعه اجتماعی، دوره 11(3) 210-195.
احمدی، سیروس، اصغر میر فردی و قاسم زارعی (1392). بررسی رابطه مسئولیت‌پذیری و گرایش به‌ صرفه جویی در مصرف آب، جامعه‌شناسی کاربردی، 24(50) 200-185.
احمدی، سیروس، مختاری، مریم، رضایی، پریسا. (1394). بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر صرفه‌جویی آب در بین دانشجویان دانشگاه یاسوج، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 4(15) 109-91.
اسداله زاده موسوی، سید میثم. (1390). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر الگوی مصرف آب در شهر بابل، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه مازندران، استاد راهنما، صادق صالحی.
بوردیو، پییر. (1391). تمایز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، چاپ دوم.
جباران، محمدرضا. (1393). تحلیل مفهومی سبک زندگی، فصلنامه علمی- پژوهشی قبسات، سال 20(75)، 186-173.
حسینی، شمس‌الدین، فرزین، محمدرضا، موحد ‌نژاد، علی. (1391). مبانی طرح تحول اقتصادی با تأکید بر هدفمند کردن یارانه‌ها، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
خلفی، علی‌اکبر، یاسان‌الله پور اشرف و قاسمعلی شیری. (۱۳۹۴). عوامل اقتصادی مؤثر بر الگوی مصرف آب در میان شهروندان شهر ایلام، اولین کنگره سالیانه جهان و بحران انرژی، شیراز، مؤسسه عالی علوم و فناوری حکیم عرفی شیراز.
خداد، مهدی، نخعی، مهدیه. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر الگوی مصرف آب توسط شهروندان شهر گنبد کاووس، اولین کنفرانس ملی جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی نوین.
خاکسار مقدم، گوهر، عابدی سروستانی، احمد، محبوبی، محمدرضا. (1395). نگرش نسبت به آب در بین زنان روستایی: مورد مطالعه شهرستان شیروان استان خراسان شمالی. انسان و محیط زیست, 14(4), 25-36.
ذکایی، محمد سعید. (1391). فراغت، مصرف و جامعه، تهران، انتشارات تیسا.
ریتزر، جورج (1384). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی.
زارع شاه‌آبادی، اکبر، حاجی‌زاده، مسعود، لطفعلیانی ابرندآبادی، علی‌محمد، سلیمانی، زکیه. (1392). بررسی تأثیر عوامل اجتماعی- فرهنگی بر الگوی مصرف انرژی در خانوارهای شهری یزد، پژوهش‌های برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری انرژی، سال 1(3) 50-17.
زاهد، سعید(1384). هویت ملی ایرانیان، فصلنامه راهبرد یاس، سال 1(4)، 138-129.
سیدزاده، علی (1396). مصاحبه با تسنیم مورخه 9/10/1396، آدرس اینترنتی: https://tn.ai/1614562
سیدمن، استیون. (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی، نشر نی.
قاسمی، حسین، تاج‌بخش، کاظم، هدایتی، صلاح. (1387). بررسی و ارزیابی مصرف و هدر رفت خانگی آب و ارائه راهکارها، اولین کنفرانس بین‌المللی بحران آب، زابل.
کشکولی، کریم، دانا، تورج، قانع کیاکلایه، حسن، قانع کیاکلایه، معصومه. (1394). اولویت‌بندی راهکارهای مقابله با بحران آب بر اساس رویکرد جامعه‌شناسی در راستای توسعه پایدار با استفاده از فرایند تجزیه‌ و تحلیل سلسله مراتبی، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال 4(15) 37-7.
 گرانمایه‌پور، علی، بیگدلی نژاد، مجید. (1392). بررسی نقش آموزشی رسانه ملی در اصلاح الگوی مصرف آب در بین شهروندان تهرانی، فصلنامه فرهنگ و ارتباطات، دوره 3(9) 219-195. 
لهسایی زاده، عبدالعلی، جهانگیر جهانگیری و محمدکریم منصوریان. (1381). بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر مصرف آب در میان شهروندان شیرازی، وزارت نیرو، شرکت آب و فاضلاب شیراز.
موسایی، میثم. (1388). نقش فرهنگ بر الگوی مصرف، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، دوره 9(34) 150-125.
ملکی، امیر، صالحی، صادق، کریمی، لیلا. (1391). «بررسی رابطه پارادایم اکولوژیکی و مصرف آب»، مجله آب و فاضلاب، 25(1) 129-122.
یزدان داد، حسین، مظلوم، بی‌بی زهرا. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر الگوی مصرف آب و بهینه‌سازی آن در بخش خانگی، سومین همایش ملی آب و فاضلاب (با رویکرد اصلاح الگوی مصرف)، تهران.
Arcury, T. A. (1990). Environmental ttitude and environmental knowledge.      Human Organization, 49(4), 300–304.
Allon, F., & Sofoulis, Z. (2006). Everyday Water: cultures in transition. Australian Geographer, 37(1),45-55.
Bryx, D., Bromberg, G.(2009). Best Practices in Domestic Water Demand Management,Available online: http://www.consensus.ie/wp/wp-content/uploads/2013/11/Ruth- Doylethesis, VOL-onEpdf (accessed on 8 March 2014).
Beal, C.D.; Stewart, R.A.; Fielding, K.(2013). A novel mixed method smart metering approach to reconciling differences between perceived and actual residential end use water onsumption. J. Clean. Prod, 60, 116–128.
Binet, M. Carlevaro, P.(2012). Estimation of Residential Water Demand with Imprecise Price Perception, CNRS Caen University, Basse-Normandie.
Corbella, H. M., & i Pujol, D. S. (2009). What lies behind domestic water use? a review essay on the drivers of domestic water consumption. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles(50), 297-314.
Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the New Ecological Paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56(3), 425–442.
Dharmaratna, D. Harris, E.(2010). "Estimating Residential Water Demand Using the Stone-Geary Functional Form: The Case of Sri Lanka", paper provided by Monash University, Department of Economics in its series Monash Economics, Working Paper number: 46-10 .
Dagnew, D.(2012)."Factors Determining Residential Water Demand in North Western Ethiopia, The case of Merawi", A project paper presented to the faculty of the graduate school of Cornell University in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Master of Professional Studies .
Justes, A.; Barberán, R.; Farizo, B.A.(2014). Economic valuation of domestic water uses. Sci. total Environ., 472, 712–718.
Jorgensen, B., Graymore, M., & O'Toole, K. (2009). Household water use behavior: An integrated model. Journal of Environmental Management, 91(1), 227-236.
Linkola , Lilli, Andrews, Clinton J. , Schuetze, Thorsten(2013). An Agent Based Model of Household Water Use, journal water, NO, 5, P.P 1082-1100.
Elizondo, G. M., & Lofthouse, V. (2010). Patterns of conservation and domestic water use in different cultures: a comparison between Mexico and the UK. Paper presented at the 16th Annual International Sustainable Development Research Conference 2010, Hong Kong.
Fan, Liangxin, Wang, Fei Liu Guobin, Yang, Xiaomei, Qin, Wei,(2014). Public Perception of Water Consumption and Its Effects on Water Conservation Behavior, journal/water, www.mdpi.com/journal/water.
Garcia, S., & Reynaud, A. (2004). Estimating the benefits of efficient water pricing in France. Resource and energy economics, 26(1), 1-25.
Keshavarzi A.R., Sharifzadeh M., Kamgar Haghighi A.A., Amin S., Keshtkar Sh., Bamdad A. , (2006)   Rural domestic water consumption behavior: A case study in Ramjerd area, Fars province, I.R. Iran,Water Research,  40  (6) , pp. 1173-1178.
Klocker, N., & Head, L. (2013). Diversifying ethnicity in Australia's population and environment debates. Australian Geographer, 44(1), 41-62. doi: 10.1080/00049182.2013.765347.
Liangxin, Fan,  Guobin, Liu, Fei, Wang, Violette, Geissen, Coen J. Ritsema,(2013). Factors Affecting Domestic Water Consumption in Rural  Households upon Access to Improved Water Supply: Insights from the Wei River Basin, China, www.plosone.org.
Medd, W., & Shove, E. (2005). Traces of water workshop report 2 - water practices and everyday life Workshop Report (incorporating the background paper): UKWIR funded seminar series.
Millock, K., & Nauges, C. (2010). Household adoption of water-efficient equipment: the role of socio-economic factors, environmental attitudes and policy. Environmental and Resource Economics, 46(4), 539-565.
Olli, E., Grendstad, G., & Wollebaek, D. (2001). Correlates of environmental   behaviors: Bringing back social context. Environment and Behavior, 33(2), 181–208.
 Rosenberg, D. E. (2009). Residential water demand under alternative rate structures: simulation approach. Journal of Water Resources Planning and Management, 136(3), 395-402.
Smith, A., Ali, M. (2006). “Understanding the impact of cultural and religious water use”, Water & Environmental Journal, 20(4): 203-209.
Spencer-Oatey, H., & Franklin, P. (2012). What is culture. A compilation of quotations. GlobalPAD Core Concepts, 1-22.
Sharma, R. N. , Abdul Shaban.(2007). Water Consumption Patterns in Domestic Households in Major Cities, Economic and Political Weekly June 9, 2007.
Sherbin, A., Carr, D., Cassels, S., & Jiang, L. (2007). Population and Environment. Annual Review of Environment & Resources, 32, 345-373.
Tănase, T., & Nicoleta, C. (2013). The impact of social responsibility of corporations upon the marketing from Romania. Современная экономика: проблемы, тенденции, перспективы, (9 (2).
Zuchowicki, W., & Kuczynski, W. (2008). Study on water consumption in apartment buildings in Koszalin. Przemysl Chemiczny, 87(5), 628-629.
 Wolters, E A.(2014). Attitude - behavior Consistency in Household Water Consumption", Journal of the Social Science, Vol. 51, Issue 3:455-463.
Zelezny, L. C., Chua, P., & Aldrich, C. (2000). Elaborating on gender differences in environmentalism. Journal of Social Issues, 56(3), 443–457.