تبیین جامعه‌شناختی نقش سرمایه اقتصادی خانواده در بازتولید نابرابری های اجتماعی در بین فارغ التحصیلان دانشگاه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان، ایران

2 استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان ایران

3 دانشیار موسسه پژوهشی و برنامه ریزی عالی، ایران

4 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

موفقیت دانش‌آموزان در ورود به دانشگاه و متعاقب آن دستیابی به مشاغل سطح بالا یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های خانواده‌هاست. در این میان سرمایۀ اقتصادی نقش بسیار مهمی در آماده‌سازی دانش‌آموزان برای رقابت در ورود به دانشگاه ایفا می‌کند. از این رو پژوهش حاضر با درک اهمیت مسئلۀ سرمایۀ اقتصادی به تبیین نظری پژوهش و آزمون فرضیات پیرامون سرمایۀ اقتصادی خانواده و تأثیر آن بر جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و سپس بر موقعیت شغلی فرد پرداخته است. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ شاغلین در بازار کار شهر اصفهان می-باشند، که از سال 1385 به این سو از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس سمپل پاور 530 نفر برآورد شد. نتایج تحقیق نشان داد که از یک طرف بین جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و موقعیت شغلی فرد رابطه وجود دارد، و از سوی دیگر سرمایۀ اقتصادی بر نوع قبولی فرد در دانشگاه تأثیر مثبت دارد؛ یعنی کسانی که از سرمایۀ اقتصادی بالاتری برخوردار بوده‌اند از جایگاه بالاتری در نظام آموزش عالی برخوردار شده‌اند. نتایج تحقیق هم‌چنین نشان می‌دهد که افرادی که سرمایه اقتصادی بیشتری دارند از موقعیت شغلی بالاتری نیز برخوردارند. نتایج تحلیل مسیر نشان می‌دهد که تأثیر سرمایه اقتصادی بر موقعیت شغلی از طریق میانجی‌گری جایگاه فرد در نظام آموزش عالی انجام می‌پذیرد به عبارت دیگر، نابرابری‌های اجتماعی ازطریق نظام آموزشی بازتولید می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The sociological explanation of the role of family’s economical capital in social reproduction among university graduates

نویسندگان [English]

  • Zohre Rafiee 1
  • Vahid Ghasemi 2
  • Seyyedali Hashemianfar 4
1 PhD student, University of Isfahan, Iran
2 Professor of Sociology, University of Isfahan, Iran
4 Associate Professor of Sociology, University of Isfahan, Iran
چکیده [English]

Success of students in entrance to university and hereupon access to high class careers is one of the most vital challenges of families. Among these, economic capital plays a very crucial role in preparing students for competition in entering university. Therefore, while understanding the importance of problem of economic capital, the current study has addressed theoretical explanation of study and hypothesis test about economic capital of family and its effect on individual position in higher education system and then the career position of the individual. The statistical population of this research includes all employees in Isfahan labor market who have graduated from university since 1385 onward. The sample size performed by SPSS Sample Power is estimated 530.The results of the research indicated that on one hand, there is a relationship between individual position in higher education system and career position of individual and on the other hand economic capital has positive effect on type of the acceptance of individual in university i.e those who have higher economic capital possess a higher position in higher education system. Of course the results of path analysis show that entire effect of economic capital on career position is performed through mediation of individual position in higher education system, on the other words, social inequalities are reproduced through  educational system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic capital
  • social reproduction
  • higher education system
  • career position
ایلیچ، ایوان (1359)، مدرسه­زدایی از جامعه، داور شیخاوندی، تهران، انتشارات ابتکار.
بوردیو، پیر (1384)، شکل­های سرمایه در سرمایه اجتماعی: اعتقاد دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش. ترجمه افشین خاکباز، حسن پویان. تهران، شیرازه.
بوردیو، پیر (1397)، تمایز: نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. حسن چاوشیان. تهران، نشر ثالث، چاپ پنجم.
دواس، دی، ای (1381)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشرنی، چاپ دوم. 
دهنوی، حسنعلی (1383)، " بررسی پیشینه اجتماعی متقاضیان ورود به آموزش عالی در سال 1382"، پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره4، پیاپی34.
رابرتسون، یان (1372)، درآمدی بر جامعه، حسین بهروان، انتشارات آستان قدس رضوی.
زارع، بیژن و لطفی، مهوش (1391)، "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تحرک بین نسلی در شهر کرمانشاه"، مسایل اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره 1، صفحات 113-139.
سالارزاده، نادر و محبوبی، رضا (1388)، "مقایسه نقش سرمایه اجتماعی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی در موفقیت تحصیلی دانش­آموزان دوره پیش­دانشگاهی شهر ارومیه"، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 7، 229-271.
فراستخواه، مقصود (1389)، دانشگاه و آموزش عالی، نظرهای جهانی و مسئله ایرانی، تهران، نشرنی.
کارنوی، مارتین؛ ام لوین، هنری (1367بن­بست­های اصلاحات آموزشی: بحثی در اقتصاد و جامعه­شناسی آموزش و پرورش، محمدحسن امیرتیموری، تهران، نشر روز.
گیدنز، آنتونی (1397)، ساختار طبقاتی جوامع پیشرفته، عسکر قهرمان­پور، تهران، تیسا.
مارکس، کارل، انگلس، فردریش (1393)، مانیفست کمونیست، مسعود صابری، تهران، مرکز.
مارکس، کارل(1393)، سرمایه، حسن مرتضوی، تهران، نشر لاهیتا.
نوغانی، محسن (1387)، "تأثیر نابرابری سرمایه فرهنگی موفقیت تحصیلی دانش­آموزان پیش­دانشگاهی در دستیابی به آموزش عالی"، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 23.
نوغانی، محسن؛ آهنچیان، محمدرضا؛ رفیعی، محمدتقی (1390)، "تأثیر سرمایه­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر موفقیت در آزمون سراسری ورود به دانشگاه"، جامعه­شناسی آموزش و پرورش، شماره 1، صفحات 191-218. 
Alon, Sigal (2009), “The evolution of class inequality in higher education: competition, exclusion and adaption”. American sociological review, Vol 74, 731-755.
Archer, Louise, Merry Hutchings and Alistair Ross (2003), “Higher education and social class, Issues of exclusion and inclusion, Routledgefalmer”, London and Newyork Banking & finance, 36, 2935-2948.
Arias, Omar & Yamada, Gustavo & Tejerina, Luis (2004), “Education, family background and racial earnings inequality in Brazil”, International journal of manpower, Vol 25, No ¾, 355-375.
Barton, Len (2011), Education and society, 25 year of the British journal of sociology of education, Routlegge, London and Newyork.
Bergh, Andreas & Fink, Gunther (2009), “Higher education, elite institutions and inequality”, European economic review, 53, 376-384.
Browne, Ken (1994),  An introduction of sociology, Cambridge, Polity press.
Bowles, Samuel & Gintis, Herbert & Groves, Mclissa Osborne (2005), Unequal chances, family background and economic success, Princeton university press, New jersey.
Collins, Randall (1971), “Foundational and conflict theoris of educational stratification”, American sociological review, No 36, 1001-13.
Gillborn, David & Youdell, Debora (2000), Rationing education: policy, practice, reformed equity,  Buckhngham, Philadelphia, Open university press.
-Girod, Roger (1990), Problems of sociology in education, Jessica Kingsley publisher, London.
Goldthorpe, J. H. (2000), On sociology: Numbers, narratives, and the integration of research and theory, Oxford, Oxford university press.
Holsinger, Donald B & Jakob W James (2008), Inequality in aeducation comparative education research center, University of Hong Kong.
Karabel, Jerome & Halsey, A. H. (1978),Power and Ideology in Education”, Social Forces, Volume 57, Issue 1, 322–324.
Keller, Suzanne et al. (1994), Sociology, Newyork, Mc graw hill.
Leathwood, Carole (2004), “A critique of institutional inequalities in higher education”, Theory and research in education, Vol 2(I),  31-48.
Livingstone, David (1983), Class ideologies and educational futures, The flamer press.
Lucas, S. R. (2001), “Effectively maintained inequality: education transitions, track mobility and social background effects”, American journal of sociology, 106, 1642-1960.
Machin, s. &Vignoles, A. (2004), “Educational inequality: The widening socio-economic gap”, fiscal studies, 25 (2): 107-128.
Schlicht, Raphael & Stadelman-Steffen, Isabelle & Freitag, Markus (2010), “Educational inequality in the EU”, European union politics, Vol 11(1), 29-59.
Triventi, Moris (2013), “The role of higher education stratification in the reproduction of social inequality in the labor market”. Research in social stratification and mobility, Vol 32, 45-63.
- Tsui, Lisa (2003), “ Reproducting social inequalities through higher education: critical thinking as valued capital”,  Journal of Negro education, Vol 72 (3), 318-330.
Vryonides, Marios & Lamprianou, Iasonas(2013), “Education and social stratification across Europe”, International journal of sociology and social policy, Vol 33, No1/2, 77-97.