رابطه سرمایه اجتماعی و فرهنگ مالیاتی(مطالعه موردی مودیان شهرهای غرب استان مازندران)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، بابل، ایران

3 گروه جامعه شناسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد بابل، بابل، ایران

چکیده

یکی از منابع درآمدی دولتها، درآمدهای مالیاتی است. مشکلات اجتماعی و فرهنگی جامعه، ضعف سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن باعث شده تا کنش مالیاتی به خوبی صورت نگرفته و فرهنگ مالیاتی در بین مردم شکل نگیرد. لذا مقاله با هدف تأثیر سرمایه اجتماعی بر فرهنگ مالیاتی در شهرهای غرب استان مازندران انجام شد. روش‌‌تحقیق، پیمایشی بوده و با ابزار پرسشنامه اطلاعات جمع‌آوری شد. کلیه مودیان مراجعه کننده به اداره مالیاتی شهرهای نوشهر و چالوس به عنوان جامعه آماری انتخاب شده‌ که بر اساس آمار سال 1397 برابر 24500 نفر است. روش نمونه‌گیری طبقه ای بوده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران400 نفر است. یافته‌ها نشان می‌دهد که میانگین سرمایه اجتماعی و فرهنگ مالیاتی بیش از حد متوسط است. بین میزان سرمایه اجتماعی و فرهنگ مالیاتی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. یعنی هر چه سرمایه اجتماعی بیشتر شود، تمایل مودیان به پرداخت مالیات بیشتر می شود. بین ابعاد سه گانه سرمایه اجتماعی و ابعاد فردی و سازمانی فرهنگ مالیاتی نیز رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان می‌دهد که 2/69 درصد از تغییرات میزان فرهنگ مالیاتی توسط سرمایه اجتماعی تبیین می شود و سرمایه اجتماعی اثر زیادی بر فرهنگ مالیاتی داشته است. نتیجه این که برای تقویت و ارتقای فرهنگ مالیاتی توجه به سرمایه اجتماعی و به ویژه سرمایه اجتماعی شناختی ضروری است تا فرار مالیاتی در بین مودیان کمتر صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The role of social capital on tax culture (case study of Cities in West of Mazandaran Province)

نویسندگان [English]

  • Seyyed ebrahim hosseini norian 1
  • Ali Rahmani firozjah 2
  • Seyfollah Farzaneh 3
1 PhD student in Economic Sociology and Development, Islamic Azad University, Babol Branch
2 Associate Professor, Department of Sociology, Islamic Azad University, Babol Branch, Babol, Iran
3 Department of Sociology, Islamic Azad University, Babol Branch, Babol, Iran
چکیده [English]

One of the sources of government revenue is tax revenues. Social and cultural problems of the society, the weakness of social capital and its indicators have led to poor tax practices and the absence of tax culture among the people. Therefore, the paper was aimed at the relationship among social capital and tax culture in western cities of Mazandaran province. The research method was survey and collected by a questionnaire. Tax payers referring to the Tax Office of the cities of Noshahr and Chalus have been selected as the statistical population, which are 24500 according to the statistics of 2019. The stratified sampling method is 400, based on the Cochran formula. The findings show that the average social capital and tax culture are too modest. There is a positive and direct relationship between the amount of social capital and the tax culture. The greater the social capital, the greater the willingness of tax payers to pay taxes. There is a positive and direct relationship between the three dimensions of social capital and the individual and organizational dimensions of tax culture. Multivariate regression results show that 69.2 percent of tax rate changes are explained by social capital, and sociological capital has had a greater impact on tax culture. The result is that, in order to strengthen and promote the tax culture, attention to social capital, and in particular social capital, is necessary to reduce the tax evasion among the tax payers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tax culture
  • social capital
  • cognitive social capital and tax evasion
ابوحمزه، مینا و محمدمهدی میرزایی، ۱۳۹۳، بررسی تحلیلی اثر فرهنگ سازمانی بر تمکین مالیاتی، سومین کنفرانس ملی حسابداری، مدیریت مالی و سرمایه­گذاری، گرگان، انجمن علمی و حرفه ای مدیران و حسابداران ایرانیان گلستان.
اسدی، سیده محدثه و نیما رجبی، ۱۳۹۴، بررسی عوامل مؤثر در ارتقای فرهنگ مالیاتی در ایران، سومین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت، تهران، موسسه همایشگران مهر اشراق،
آقابراری، مهدی(1393) نظام سیاسی و فرهنگ مالیات، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات ایران و سیاست­گذاری عمومی، به راهنمایی عباس مصلی نژاد، دانشگاه تهران.
بهروان حسین، نوغانی محسن، اوجاقلو کمال(1395) کنش مالیاتی و عوامل جامعه­شناختی موثر بر آن (مطالعه موردی مؤدیان مشمول مالیات بر ارزش افزوده شهر زنجان)، پژوهشنامه مالیات . ۱۳۹۵; ۲۴ (۳۰). صص 189-212.
بوردیو، پیر، (1384)، شکل‌های سرمایه اجتماعی در: سرمایه اجتماعی؛ دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران ، نشر شیرازه .
توکلی، عبدالله، عبدالصمد عزیزپور لیندی؛ الهام رضایی؛ اشرف میرزایی(1391) بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر مؤلفه‌های سرمایه فکری(مورد مطالعه: اداره کل امور مالیاتی استان قم)، فصلنامه مدیریت سرمایه­اجتماعی، دوره 1، شماره 2، زمستان 1393، صفحه 265-287. 
جهانبخشی، طاهره و امین باوندپور، ۱۳۹۴، بررسی عوامل موثر در فرهنگ مالیاتی جهت وصول مالیات، اولین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت در هزاره سوم، رشت، شرکت پیشگامان پژوهش­های نوین.
حیدری، محمد، وحید قاسمی، محسن رنانی؛ محمدتقی ایمان(1396) مروری نظامند بر مطالعات فرهنگ مالیاتی و عوامل موثر بر آن در ایران، جامعه­شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 6، شماره 2، پاییز و زمستان 1396، صفحه 85-116.
خادم­حسینی، راضیه و خادم­حسینی، فاطمه(1396) بررسی بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی با فرار مالیاتی(مطالعه موردی سازمان امور مالیاتی و داریی شهر یاسوج)، پنجمین همایش ملی مدیریت وحسابداری ایران، تهران، ایران.
خادم، حمید؛ لاری دشت بیاض، محمود؛ عبدی، علی و مرویان حسینی، زهرا(۱۳۹۳) بررسی رفتار اخلاقی مؤدیان بزرگ مالیاتی از دیدگاه اخلاقی پست‌مدرن، پژوهشنامه مالیات، شماره ۲۴ (مسلسل ۷۲)، زمستان، صص ۱۱-۳۵.
رزمی، سیدمحمدجواد و کاووسی، شراره(1394) رابطه سرمایه اجتماعی و پذیرش مالیاتی: نقش میانجی‌گر اخلاق مالیاتی، خلاق در علوم و فناوری، دوره 10، شماره 2، تابستان 1394، صفحات 83-74.
صالحی، مهدی؛ پرویزی­فرد، سعید و استوار، مستوره(۱۳۹۳) تأثیر عوامل فرهنگ مالیاتی بر تمکین مالیاتی در بین مؤدیان امور مالیاتی، پژوهش‌نامه مالیات، شماره بیست و سوم(مسلسل ۷۱) پاییز ۱۳۹۳ صص ۲۱۴ - ۱۸۵.
طاهرپور کلانتری، حبیب‌الله و علی یاوری شوره دلی، علی(۱۳۸۳) مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات مدرن، تهران: انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی
قامتی­آرانی، حسن(۱۳۸۴)، «بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء فرهنگ مالیاتی و وصول مالیات از دیدگاه کارکنان اداره امور مالیاتی شهرستان آران و بیدگل»، تهران، موسسه عالی آموزش‌وپرورش.
قبله­وی، غلامرضا(۱۳۸۶) فرهنگ مالیات و بررسی آن در میان جامعه پزشکان شمال تهران و ارائه یک مدل تحلیل رفتاری، طرح پژوهش.
کمالی، محمد(1395) ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی در ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ، فصلنامه راهبرد توسعه، شماره 46، صفحه 220-202.
گرایی­نژاد، غلامرضا و چپردار، الهه(1391) بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 6، شماره 20، پاییز 1391، صفحه 69-92.
لاری دشت بیاض محمود، قائم­مقامی کامران، کهرمی قاسم(1395)بررسی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی در استان خراسان جنوبی با تأکید بر مؤلفه‌های فرهنگی، فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری. ۱۳۹۵; ۱ (۱) :۱۳۹-۱۶۴.
لشگری‌زاده، مریم و عزیزی، محمد(1390) عوامل موثر بر ارتقای فرهنگ مالیاتی در ایران، فصلنامه مدیریت، سال هشتم، شماره 22، تابستان 1390.
محسنی­تبریزی علیرضا، کمیجانی اکبر، عباس­زاده، مرتضی(1389) بررسی عوامل مؤثر بر افزایش فرهنگ مالیاتی در میان مؤدیان بخش مشاغل(صنف لوازم­التحریر) استان البرز، پژوهشنامه مالیات . ۱۳۸۹; ۱۸ (۹).
مسیحی، محمد و محمدنژادعالی زمینی، ابوالقاسم(1394) بررسی عوامل موثر بر فرهنگ مالیاتی از دیدگاه مودیان و کارشناسان مالیاتی اداره کل مالیات بر ارزش افزوده شهر تهران، فصلنامه مدیریت فرهنگی، دوره 9، شماره 1 (پیاپی27)، بهار 1394.
مرادی، مهدی؛ رستمی، امین و تقی زاده، رضا(۱۳۹۲) بررسی عوامل مؤثر بر فرار از پرداخت مالیات با تأکید بر عوامل فرهنگی، پژوهشنامه مالیات، تابستان، شماره هجدهم.
موسوی، میرطاهر(1385) کارپایه مفهومی و مفهوم سازی سرمایه اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 23.
نصر اصفهانی، مهدی و همکاران(۱۳۹۱) بررسی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی از دیدگاه مؤدیان و کارشناسان امور مالیات مالیاتی، دو فصلنامه پژوهش‌های مالیه اسلامی، سال اول، شماره اول، شماره اول، صص ۲۷-۳۶.
همراهی، مهرداد و یوسف، کهن منصورخانی(۱۳۹۴) بررسی عوامل موثر بر افزایش فرهنگ مالیاتی در میان مودیان بخش مشاغل استان کهگیلویه و بویراحمد(صنف بنگاه املاک)، چهارمین کنفرانس ملی مدیریت و حسابداری، تهران، موسسه اطلاع رسانی نارکیش.
Jimenez. Peggy and Iyer. Govind S (2016), "Tax compliance in a social setting: The influence of social norms, trust in government, and perceived fairness on taxpayer compliance", Advances in Accounting, incorporating Advances in International Accounting, Vol. 34, PP. 17–26.
Ogun State, N.,(2013), Appraisal of factors influencing tax avoidance and evasion in Nigeria, International Journal of Research in Commerce and Management 05/; 4(5), PP:107-111.
-Onyx, J. and Bullen, P. (1998). "Measuring Social Capital in Five Communities in NSW: An analysis", Centre for Community Organisations and Managemnet Working Paper Series No. 41, University of Technology, Sydney.
-Onyx,  J.,  &  Bullen,  P.(2000)Measuring social capital in five communities. The Journal of Applied Behavioural Science,V.36,N.1: 23-42.
-Onyx, Tenny, and Paul Bullen, (2001), “The Different Faces of Social Capital in NSW Australia”, in: Social Capital and Participation in Every life, Edited by Paul Dekker and E. Uslaner, London: Routledge.
Rosen ,H.2005 ,Public Finance , London ,McGraw-Hill .
Uadiale, M.O.T.O., Fagbemi,and,J., and Ogunleye, O., (2010),An Empirical Study of the Relationship between Culture and Personal Income Tax Evasion in Nigeria. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, Issue 20.
Chen, J.V., Jubilado, R., Capistrano, E. & Yen, D. (2015). Factors affecting online tax filing- an application of the IS Success model and trust theory, Computers in Human Behavior, 43: 251-262
Berger ، Roman / McNab, Robert M. (2000): The Tax Reform Experiment in Transitional Countries. National Tax Journal, Vol. 53, No. 2, pp. 273 – 298.
Torgler, B. (2003) Theory and empirical analysis of tax compliance, Basel: University of Basel.
 Torgler, B.(2004) “Tax Morale in Asian Countries”, Journal of Economics 15 (2004), pp.  237-266..
Teo, T., Srivastava, S. &Jiang, L.(2008). Trust and Electronic Government Success: an empirical study, Journal of Management Information Systems, 25(3): 99-132.
Pressman, Steven. Fifty Major Economists. Routledge, 2006. ISBN ‎978-0-203-01920-7. Retrieved 2013-07-27
Eltony , M. Nagy, 2002 , “ Determinants of Tax Efforts in Arab Countries,” Arab Planning Institute Working Paper 207.