بررسی اثرات فعالیت‌های کارخانه ذوب مس خاتون‌آباد بر توسعه مناطق پیرامون

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد ترویج کشاورزی دانشگاه یاسوج

2 دانشیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی دانشگته یاسوج

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی اثرات فعالیت‏های کارخانه ذوب مس خاتون‌آباد بر توسعه مناطق پیرامون، انجام شد. در این پژوهش از روش علی- مقایسه‌ای بهره گرفته‌شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل 2900 نفر از ساکنین دو منطقه در شهرستان شهربابک بودند که بر اساس جدول بارتلت، اندازه نمونه 150 نفر تعیین شد و نمونه گیری به صورت تصادفی ساده با انتساب متناسب انجام شد. ابزار اصلی جمع‏آوری داده‏ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن تایید و پایایی آن نیز با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (773/0 - 892/0) مورد تأیید قرار گرفت و داده‌پردازی نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. بر اساس نتایج یافته‏های تحقیق و با توجه به آزمون‌های آماری صورت گرفته در زمینه‏ی مقایسه وضعیت شاخص‌های توسعه در دو دوره قبل و بعد از تاسیس کارخانه (6 سال قبل و حال حاضر) بیانگر این مطلب است که فعالیت‏های کارخانه ذوب در منطقه خاتون‌آباد در حال حاضر بر شاخص زیست محیطی و شاخص اجتماعی-فرهنگی اثرات منفی را بر جای گذاشته است. افزون بر این، نتایج مقایسه میانگین بین دو منطقه در حال حاضر نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو منطقه مورد مطالعه از لحاظ شاخص اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی وجود داشته است، در حالی که از لحاظ شاخص اقتصادی تفاوت معنی داری بین دو منطقه نبوده است. بعلاوه، با توجه به تعیین اندازه اثر فعالیت‌های کارخانه ذوب مس خاتون‏آباد می‌توان بیان کرد که وجود کارخانه باعث تنزل4/6 درصدی شاخص اجتماعی- فرهنگی بهبود3/0 درصدی شاخص اقتصادی و تنزل8/13 درصدی شاخص زیست‌محیطی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the effects of Khatounabad Copper Smelter Factory on the development of surrounding areas

نویسندگان [English]

  • Ferangis sadat Hosseynidana 1
  • Mahdi Noypour 2
1 Master Graduate of Agricultural Promotion of Yasuj University
2 Associate Professor of Agricultural Promotion and Rural Development, Yasouj University
چکیده [English]

Industrialization is a dynamic factor for development process, while industrialization projects in addition to providing parts of human needs, cause different intended and unintended effects. Thus, the purpose of this research was to investigate Khatounabad Copper Smelter Factory's effects on the development of surrounding areas. A causal- comparative research method was used for this purpose. Research population included the residents of two regions of Shahre-Bbak County that about 150 ones of them were selected and studied using Bartlet Sampling Table and Random Sampling procedure. The face validity of the data gathering tool (questionnaire) was verified via specialists' reviews. The reliability of the supposed questionnaire was also verified calculating Cronbach's Alpha Internal Consistency Coefficient obtained from a pilot study (from 0.773 to 0.892) and SPSS software was used to analyze data. The results of comparing after and before factory establishment (current situation vs six years ago), showed that there were statistically significant differences between areas with and without factory in terms of social and environmental factors, but the differences were not statistically significant about economic factors. To ensure this conclusion, the covariance analysis was also used. This analysis also verified the supposed conclusion. Finally, the effect size analysis showed that Khatounabad Copper Smelter Factory had an increasing effect (= 0.3%) on economic factors, and decreasing effects including 6.4% on social and 13.8% on environmental factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • factory
  • copper smelter
  • Khatounabad
  • regional development

مراجع

  • اکبریان، علی (1393). مدل سازی پراکنش آلودگی هوای کارخانه ذوب مس خاتون آباد. پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه منابع طبیعی. دانشگاه صنعتی اصفهان.
  • بوزرجمهری، خدیجه؛ شایان، حمید؛ حمزه­ای، مجید (1391). بررسی اثرات اقتصادی شهرک­های صنعتی بر نواحی روستایی پیرامون؛ مطالعه موردی شهرک صنعتی خیام نیشابور، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی RATING AND RANKING، سال 12، شماره 27، صفحات 52-31.
  • پناهنده، محمد؛ عابدین­زاده، نیلوفر؛ روان‌بخش، مکرم (1389). ارزیابی اثرات زیست­محیطی کارخانه کمپوست یزد، مجله علوم و تکنولوژی محیط­زیست، شماره 3، صفحات 99-87.
  • تقویی، فاطمه؛ مولائی هشجین، نصرالله؛ قرشی مینآباد، محمد باسط (1396). مطالعه‏ی تطبیقی رویکرد کالبدی- فضایی و سیاست‌های مرتبط با آن در برنامه‏های توسعه روستایی طی دو دهه‌ی اخیر (مورد: شهرستان قائم‏شهر، مازندران)، جغرافیا و توسعه، دوره 15، شماره 47، صفحات 230-213.
  • توکل، محمد؛ نوذری، حمزه (1391). تحلیل اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‏محیطی صنعت پالایشگاه گاز پارسیان ‌بر نواحی روستایی (مورد مطالعه: نواحی روستایی شهرستان مُهر در استان فارس)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 1، شماره 4، صفحات 48-29.
  • جوزی، سید علی؛ اسلامی، هانیه السادات؛ بارانی خالص، زینب (1391). ارزیابی اثرات زیست‌محیطی کارخانه سیمان تیس چابهار بر شهرستان سرباز با استفاده از روش RATING AND RANKING، چهاردهمین کنفرانس برنامه‏ریزی و مدیریت شهری مشهد، صفحات 14-1.
  • حافظی مقدس، ناصر؛ کاظمی، غلام عباس؛ امیری مقدم، حمیدرضا؛ سنچولی، رضا؛ حجازی، فاطمه سادات (1387). اثرات زیست‌محیطی معدن کاری در منطقه اولنگ استان گلستان (جنوب رامیان)، نشریه علوم زمین، شماره 75، صفحات 108-103.
  • خادمی، حسین؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ هاتفی مجومرد، زهره (1394). تدوین برنامه پنج ساله توسعه روستایی با رویکرد برنامه‏ریزی راهبردی و مشارکتی: مطالعه موردی روستای صدر آباد دهستان رستاق استان یزد، روستا و توسعه، سال 18، شماره 2، صفحات 89-11.
  • درخشانی، رضا؛ علیپور، محمود (1388). ارزیابی حساسیت آب‏های زیرزمینی به آلودگی در دشت خاتون ‏آباد با استفاده از سامانه‏ی اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه زمین‏شناسی کاربردی، سال 5، شماره 4، 291-285.
  • سعیدی اندوهجردی، زهرا (1394). ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آلاینده‌های ناشی از کارخانه کک سازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه دولتی، واحد علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز.
  • عین الهی پیر، فاطمه؛ اکاتی، نرجس؛ ابراهیمی میمند، فاطمه (1392). تعیین مقدار تجمع مس در گیاهان مرتعی (کاهوی وحشی، درمنه و گون) و خاک در محدوده معدن و کارخانه ذوب مس خاتون آباد شهربابک، نشریه علوم دامی، شماره 99، صفحات 9-1.
  • صادقلو، طاهره؛ سجاسی قیداری، حمدالله؛ ریاحی، وحید (1395). ارزیابی اثرات زیست‌محیطی صنایع استخراجی-معدنی در پایداری نواحی روستایی مورد: روستاهای پیرامون کارخانه سیمان زنجان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 5، شماره 1، صفحات 199-173.
  • فیروزآبادی، سید احمد؛ فرضی زاده، زهرا؛ جمشیدی، زهرا (1396). تحلیل آثار اجتماعی صنعت پتروشیمی قائد بصیر بر نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستا‏های امام‏زاده ابراهیم و سعید‏آباد از توابع شهرستان گلپایگان)، فصلنامه پژوهش‏های روستایی. دوره 8، شماره 2، صفحات 281-264.
  • قدیری معصوم، مجتبی؛ بیات، ناصر؛ رستگار، ابراهیم؛ قنبری نسب، علی؛ قصابی، محمد جواد (1391). بررسی اثرات زیست محیطی استقرار صنایع در نواحی روستایی مطالعه موردی: صنایع تولید پوشاک قهرود- کاشان، برنامه‎‏ریزی منطقه‏ای، سال 2، شماره 5، صفحات 35-25.
  • کریمی، فرزاد؛ احمدوند، مصطفی؛ کریمی، فرشاد (1391). سنجش درجة اثرگذاری کارخانه ذوب آهن کردستان بر توسعه نواحی روستایی پیرامون، فصلنامه پژوهش­های روستایی، سال 3، شماره 3، صفحات 57-33.
  • کیانی، طیبه؛ رامشت، محمد حسین؛ ملکی، امجد؛ صفاکیش، فریده (1395). بررسی مخاطرات زیست محیطی ناشی از تغییرات اقلیمی در حوضه‏ی ابرکوه، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 43، صفحات 34-19.
  • مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ طورانی، علی؛ سلیمانگلی، رضا (1390). ارزیابی پیامدهای فضایی استقرار شهرک‌های صنعتی در نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان مینودشت، مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‏ای، سال 3، شماره 9، صفحات 58-37.
  • موسوی، میر‏نجف؛ کهکی، فاطمه سادات (1395). اولویت‏سنجی شاخص‏های توسعه‏ی ایرانی اسلامی در تحقق آمایش سرزمین در استان خراسان رضوی (با رویکرد عدالت محوری)، جغرافیا و توسعه، شماره 45، صفحات 120-93.
  • وصال، زینب؛ خواجه شاهکوهی، علیرضا؛ نجفی کانی، علی اکبر (1395). نقش صنایع کوچک در توسعه اقتصادی- اجتماعی نواحی روستایی مورد: بخش مرکزی شهرستان فریمان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستای، سال 6، شماره 1، صفحات 76-61.
  • همتی، عباس؛ ملایری، مجتبی؛ همتی، عبدالصالح؛ کاظمی، ابوالقاسم؛ فرهادیان، مهرداد (1393). تصفیه پساب فرآورده‏های معدنی و مطالعه موردی تصفیه پساب کارخانه ذوب مس کرمان (خاتون آباد)، اولین همایش ملی محیط زیست دانشگاه پیام نور اصفهان، 1 خرداد ماه. صفحات 10-1.
  • یعقوبی فراهنی، احمد؛ ایزدی، نسیم؛ عطایی، پوریا (1395). ارزیابی تأثیرات اجتماعی- اکولوژیکی احداث سد فدامی بر توسعه کشاورزی منطقه، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 2، صفحات 112-91.
  • Abraham, T (1994). Rural industries and rural industrialization in developing economy, India experience. Journal of rural reconstruction, vol. 12, No. 2, PP 620-626.
  • Das, Rinku,. & Das, Ashim Kumar (2011). Industrial Cluster: An Approach for Rural Development in North East India, Journal of Trade Economics and Finance, 2, No. 2, PP 161-165.
  • Dunmade, Israel (2002). Indicators of Sustainability: assessing the suitability of a foreign technology for a developing economy, technology in society, vol. 2, No. 4, PP. 34-57.
  • Ebrahimi, Mohammad Sadegh & Soodeh Golabi (2013). Analysis of Industrial Areas Effects in Rural Development: A Case Study of Iran, Journal of Rural and Industrial Development, vol. 1, No. 2, PP 9-13.
  • Hatef, S. (2014). [Social impact assessment of cement factory in Deylaman (Case study: Gulak village, Guilan (Persian)] (MSc. thesis), Tehran: University of Tehran.
  • Overton, john. & Murray, Warwick E (2011). Playing the scales: Regional transformations and the differentiation of rural space in the Chilean wine industry, Journal of Rural Studies, 27, PP. 63-72.
  • Mukherjee, ANIT,. & Zhang, XIAOBO (2007). Rural Industrialization in China and India: Role of Policies and Institutions, World Development, 35, No. 10, PP. 1621–1634.
  • Mark Wang,. Michael Webber., Brian Finlayson, & Jon Barnett (2006). Rural industries and water pollution in China. Journal of Environmental Management, 4, 659-648.
  • Rizwanul, I (1994). Rural industrialization: an engine prosperity in postrefoem rural China, world development, Vol. 22 No. 11, PP. 1643-1662.
  • Peng, J., Wang, Y., Jing, J. Q,. & Wu, J (2007). Rural industrial structure and landscape diversity: Correlation Research, journal of sustainable development World Ecology, No.14, PP. 268-277.
  • Sundar,, & T. Srinivasan (2009). Rural Industrialisation: Challenges and Proposition, Commerce Wing DDE Annamalai University. Tamil Nadu, India, vol. 20 No. 1, PP. 29-23.
  • Vepa Ram, K (2002) Rural Industrilisation. Science Tec Entrepreneur, Monthly, PP. 12 -24
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 7، شماره 2
اسفند 1397
صفحه 35-61

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار