شناسایی موانع و عوامل بازدارنده مشارکت زنان در اقتصاد و توسعه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان و خانواده دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد دانشگاه الزهرا تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مطالعات زنان و خانواده، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

امروزه موضوع مشارکت اقتصادی زنان در توسعه اهمیت بسیاری یافته است، با این حال آمارها نشان می‌دهد، نرخ مشارکت زنان در ایران بسیار اندک بوده و رتبه ایران در بعد مشارکت اقتصادی از میان 146 کشور جهان، رتبه 144 است. از این رو در این پژوهش، تلاش شده تا با استفاده از روش دلفی کیفی و انجام مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختاریافته، علل عدم مشارکت زنان در رشد و توسعه اقتصادی کشور مورد مطالعه قرار گیرد. بدین منظور با ۱۱ نفر از کارشناسان، صاحب نظران، کنشگران و مسئولین ساختارهای متولی حوزه زنان مصاحبه صورت پذیرفت. نتایج این تحقیق نشان داد علل امتناع و عدم مشارکت زنان در رشد اقتصادی در قالب سه مقوله اصلی قابل دسته بندی است؛ مقوله اصلی اول، «بازدارنده‌های فردی و خانوادگی»، که خود شامل دو مقوله فرعی «فقدان خود باوری در زنان» و «موانع خانوادگی و نهادینه شدن تقسیم کار جنسیتی» است مقوله اصلی دوم «موانع فرهنگی اجتماعی» که شامل مقولات فرعیِ «سیطره نگاه‌های عرفی و مردسالار» و «عدم پذیرش نان‌آوری زن» است و در نهایت مقوله «موانع ساختاری و خلاء قانونی» به عنوان آخرین مقوله اصلی در عوامل امتناع و عدم مشارکت زنان در رشد اقتصادی در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت که شامل سه مقوله فرعی؛ «فقدان نگاه جامع و سیستمی به مشارکت اقتصادی زنان»،‌ ‌«مردانه بودن ساحت تصمیم‌گیران و سیاست‌گذارن» و«عدم مسئله‌مندی مشارکت اقتصادی زنان در سیاست‌گذاری‌» می‌باشد. در مجموع یافته های این پژوهش نشان می‌دهد، علی رغم اهمیت مشارکت زنان در رشد اقتصادی، در این زمینه زنان با چالش ها و مسائل متعددی مواجهند که موجب فراهم شدن زمینه امتناع و عدم مشارکت آنان در عرصه های اجتماعی و اقتصادی شده است که این امر نیازمند سیاست گذاری و توجه مسئولین به این مسئله است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identifying barriers and factors deterrent women's participation in the economy and development

نویسندگان [English]

  • Zahra Mirhosseini 1
  • Zahra Abaspoor 2
1 Assistant professor, Department of women and family studies, faculty of social sciences and economics, َ Alzahra University, Tehran, Iran.
2 Master of Women and Family Studies, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Through a qualitative method and semi-structured, in-depth interviews, this research seeks to understand why women refuse to partake in economic growth in the country. Thus, eleven experts, pundits, activists, and officials from organizations devoted to the field of women were interviewed. The results revealed that reasons behind the refusal of women to participate in economic growth fall into three main categories: “individual and familial deterrents,” which comprises two sub-categories: “lack of self-confidence in women” and “familial obstacles and instilling gender division of labor.” The second main category is “sociocultural obstacles,” which comprises “the dominance of traditional and patriarchal views” and “rejection of women as breadwinners.” “Structural obstacles and non-liquet” is the last main category of reasons behind the refusal of women to participate in economic growth to be studied in this research, which comprises three sub-categories: “lack of a holistic and systemic look at the economic participation of women,” “the masculine domain of decision-makers and policy-makers,” and “lack of problematization of the participation of women in policy-making.” Due to the qualitative nature of the research, the researchers have no generalized claims.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Women"
  • " economic growth"
  • "economic participation" "social factors"
آبوت، پاملا و والاس، کلر. (1401). جامعه‌شناسی زنان، مترجم؛ نجم الدین عراقی، چاپ هفدهم، تهران: نشر نی.
اشتری، بهناز. (۱۳۸۲). پیامدهای توانمندسازی زنان در حرفه‌ی وکالت، فصلنامه‌ی زن در توسعه و سیاست، دوره ۱، ‌شماره ۵،‌ ۱۴۸-۱۲۵.
رضائیان قراگوزلو، آذین و رستمعلی‌زاده، ولی‌اله. (1399). عوامل بازدارنده مشارکت اقتصادی زنان از سوی خانواده در جامعه محلی (مطالعه موردی زنان در روستای بهده شهرستان پارسیان)، فصلنامه زن و جامعه، دوره11، شماره41، صص 53-78.
زعفرانچی، لیلاسادات. (1400)، بررسی الگوی مشارکت اقتصادی زنان در بازارکار «با تمرکز بر ویژگی‌های فردی و خصوصیات خانوار»، پژوهشنامه زنان، دوره 12، شماره 36، 107-131.
سعادتی تبار،‌ فهیمه، فضل‌الهی قمشی، ‌سیف‌اله. ‌(۱۳۹۹). فراتحلیل روش‌شناختی پژوهش دلفی به عنوان یک رویکرد کیفی، عیار پژوهش در علوم انسانی، سال 11، شماره 1 پیاپی 21، ۷۹-۹۶.
صفاکیش، محدثه و فلاح محسن‌خانی، زهره. (1395). بررسی عدم مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار ایران، مجله‌ بررسی‌های آمار رسمی ایران، دوره 27، شماره1، ۱۱۹-۱۰۳.
صفایی‌پور، مسعود و زادولی خواجه، شاهرخ. (1395). تحلیلی بر موانع مشارکت اقتصادی زنان در ایران (نمونه موردی: کلان‌شهر تبریز)، جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دوره 5، شماره1، ۵-۶۳.
صفری، حسین، دانش، پروانه و فخرایی، سیروس. (1399)، تحلیل جامعه‌شناختی شکاف جنسیتی در مشارکت اقتصادی(مورد مطالعه: زنان شهری استان آذربایجان شرقی)، فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال نهم، شماره اول، 141-159.
عامری،‌ زهرا و خسروی، ‌احمد. (۱۳۹۷). خانواده محوری در قوانین اشتغال؛ فرصت‌ها و موانع، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده،‌ سال ششم، شماره دوازدهم، ۱۰۱-۱۲۷.
علوی‌زاده، سید امیر محمد، شمس‌الدینی، علی و حسینی، فاطمه. (1395). بررسی و تحلیل عوامل بازدارنده اشتغال زنان روستایی در شهرستان کاشمر، فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، سال 7، (ویژه نامه)، 195-218.
غفاری، غلامرضا و یوسفی، نریمان. (1397). فرصت‌های نابرابر و مشارکت اقتصادی زنان، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 19، شماره 2، 67-98.
غفاری غلامرضا، مومنی فرشاد، یوسفی نریمان. (۱۳۹۸)، نقش انواع سرمایه در مشارکت اقتصادی زنان: مطالعه تطبیقی کشورهای اتحادیه اروپا و خاورمیانه، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره۱۹، شماره 72، 54-۹.
غفاری، غلامرضا، نیک‌بین صداقتی، فاطمه، اسماعیل‌زاده، خالد. (1391). مشارکت اجتماعی زنان و تاثیر آن بر رفاه خانواده (مطالعه موردی: منطقه9 شهر تهران)، زن و مطالعات خانواده، سال پنجم، شماره 18، 33-62.
کار‌، مهرانگیز‌. (۱۳۷۹). زنان ‌در ‌بازار‌ کار‌ ایران‌، تهران‌: انتشارات روشنگران ‌و ‌مرکز‌ مطالعات.
کرسول، جان. (۱۳۹۴).‌ پویش کیفی و طرح پژوهش انتخاب از میان پنج رویکرد، ترجمۀ حسن دانایی فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات صفار، چاپ دوم.
مامسن، جانت هنشل. (۱۳۸۷). جنسیت و توسعه، ترجمه زهره فنی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
نوروزی، لادن. (1383). تفاوت‌های جنسیتی در ساختار شغلی، زن در توسعه و سیاست، دوره2، شماره1، 178-165.
Adler, M., Ziglio, E. (1996). Gazing into the Oracle: the Delphi Method and its Application to Social Policy and Public Health. London: Jessica Kingsley Publishers Ltd.
Asongu, S. A., Efobi, U. R., Tanankem, B. V., Osabuohien, E. S. (2020). Globalisation and female economic participation in sub-Saharan Africa. Gender Issues, 37, 61-89.
Azizah, S. N., Qoyum, A., Prasojo, P. (2019). Islam, women labor and economic development. In Proceeding of Conference on Islamic Management, Accounting, and Economics, pp. 221-234.
Choudhry, M. T., Elhorst, P. (2018). Female labour force participation and economic development. International Journal of Manpower, 39(7), 896-912.
Kabeer, N. (1994). Reversed realities: Gender hierarchies in development thought. Verso.
Khaliq, A., Khan, D., Akbar, S., Hamayun, M., Ullah, B. (2017). Female Labor Market Participation and Economic Growth: The Case of Pakistan. Journal of Social Science Studies, 4(2), 217-230.
Reshi, I. A., Sudha, T. (2023). The gender pay gap and its impact on women’s economic empowerment. MORFAI Journal, 3(1), 9-16.
Sorsa, P., Mares, J., Didier, M., Guimaraes, C., Rabate, M., Tang, G., & Tuske, A. (2015). Determinants of the low female labour force participation in India.
World Employment and Social Outlook: Trends (2018 ) International Labour Office – Geneva: ILO, PP 82. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_615594.pdf