ریشه‌های تکوین بازار و دولت مدرن در ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه بوعلی سینا

2 دکترای جامعه شناسی سیاسی از دانشگاه تهران

چکیده

موضوع اصلی اقتصاد سیاسی بحث در مورد نوع رابطة میان سپهر عمومی و خصوصی است. سپهر عمومی حوزه سیاست در نظر گرفته می‌شود که نهاد اصلی حاکم بر آن دولت- ملت است. سپهر خصوصی هم حوزه اقتصاد دانسته می‌شود که نهاد اصلی حاکم بر آن بدوا بازار ملی و در مراحل بعدی بازار منطقه‌ای، بین‌المللی و جهانی است. بر این اساس، امکان ورود به بحث اقتصاد سیاسی ایران زمانی وجود دارد که ابتدا دو نهاد دولت ملی و بازار شکل گرفته باشد تا بتوان در مورد نوع رابطه آن‌ها سخن گفت. در این راستا پژوهش حاضر به دنبال بررسی این مساله اساسی است که نهادهای بازار و دولت ملی چگونه و در چه زمانی در ایران شکل گرفتند؟ در رابطه با تکوین بازار دو نظر وجود دارد. یک نظر معتقد است که بازار به صورت طبیعی از گذشته وجود داشت. و نظر دوم معتقد است که بازار در قرن نوزدهم به عنوان یک نهاد تاسیس شد. این مقاله بر اساس نظر دوم، بر این فرضیه استوار است که نهاد بازار در ایران نه امری طبیعی و دارای ریشة داخلی بلکه در نیمة دوم قرن نوزدهم میلادی، تحت تاثیر عامل خارجی تاسیس گردید. در رابطه با تکوین دولت نیز دو نظر وجود دارد. یک نظر معتقد است که دولت مدرن در واکنش به صنعتی شدن شکل گرفت. و نظر دوم معقتد است که دولت مدرن در واکنش به جنگ‌های بین‌المللی ساخته شد. این مقاله بر اساس نظر دوم، بر این فرض استوار است که این عامل خارجی جنگ‌های بین‌المللی بود که دولت در ایران را ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The origins of the market and the modern state in Iran

نویسندگان [English]

  • Najaf sheikhsaraei 1
  • hosseinali yarokhi 2
1 Political Science P.hd from the University of Tehran, lecturer at Bu Ali Sina University
2 P. Hd in political sociology at tehran university
چکیده [English]

The main topic of political economy is discussion about the type of relationship between the public and private spheres. The public spheres refers to the field of politic that it’s main institute is the nation-state. The private spheres refers to the field of economic that it’s main institute is initially the national market And in the next stages, is the regional, international and global market. Based on this, the possibility of entering the discussion of Iran's political economy, there is, when first, two institutions of the national government and the market have been formed, So that we can talk about the type of their relationship. In this regard, this current research seeks to examine this fundamental issue that how and when were the institutions of the market and the national government formed in Iran? And it is based on this hypothesis that the institution of the market in Iran is not a natural thing and has not internal roots, rather, it was established in the second half of the 19th century under the influence of foreign factors. Also, in relation to the state, it is based on this hypothesis that the external factor of international wars was the cause of built the state in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • state
  • Market
  • Iran
  • politic
  • Economy
اشرف، احمد (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران، تهران: انتشارات زمینه.
آبراهامیان، یرواند (1376)، مقالاتی در جامعه‌شناسی  سیاسی ایران، ترجمة سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نشر شیرازه.
آبراهامیان، یرواند (1401)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آدمیت، فریدون (1351)، اندیشه ترقی و حکومت قانون (عصر سپهسالار)، تهران: انتشارات خوارزمی.
باتلر، ایمون (1387)، اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک، ترجمه فریدون تفضلی، تهران: نشر نی.
 بشیریه، حسین (1387)، جامعه‌شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران، نشر نی.
 بشیریه، حسین (1387)، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات گام نو.
 بشیریه، حسین (1392)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم؛ لیبرالیسم و محافظه‌کاری، جلد دوم، تهران، نشر نی.
 پوجی، جانفرانکو (1398)، تکوین دولت مدرن؛ درآمدی جامعه‌شناختی، ترجمه بهزاد باشی، تهران: نشر آگاه.
 پولانی، کارل (1391)، دگرگونی بزرگ، ترجمة محمد مالجو، تهران: پردیس دانش.
طباطبایی، سید جواد (1392)، تاملی درباره ایران، جلد دوم؛ نظریه حکومت قانون در ایران، بخش نخست؛ مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، تهران: انتشارات مینوی خرد.
 غنی نژاد، موسی (1381)، درباره‌ی هایک، تهران: انشارات نگاه معاصر.
 فوران، جان (1392)، مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، انتشارات رسا: تهران.
 فوکویاما، فرانسیس (1397)، نظم و زوال سیاسی، ترجمة رحمن قهرمانپور، تهران: انتشارات روزنه.
 کاتوزیان، همایون (1372)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز، چاپ سیزدهم.
 کلارک، باری (1394)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمه‌ی عباس حاتمی، تهران: انتشارات کویر.
 گری، جان (1379)، فلسفه‌ی سیاسی هایک، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: انتشارات طرح نو.
لسناف، مایکل ایچ (1385)، فیلسوفان سیاسی قرن بیستم، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: نشر ماهی
لیندبلوم، چارلز (1388)، نظام بازار، ترجمة محمد مالجو، تهران: نشر نی.
 نش، کیت (1387)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، ترجمة محمد تقی دلفروز، انتشارات کویر: تهران، چاپ چهارم.
هال، استوارات. برم، گیبن (1390)، درآمدی بر فهم جامعه مدرن، کتاب یکم: صورت‌بندی‌های مدرنیته، ترجمه محمود متحد و همکاران، انتشارات آگاه: تهران، چاپ اول.
 واگنر، پتر (1394)، جامعه‌شناسی مدرنیته؛ آزادی و انضباط، ترجمة سعید حاجی‌ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران: نشر اختران.
Charles, Tilly (1975), Reflections on the History of European State-making, Princeton University Press.