بورس، آرزوهای محاق؛ یک مردم نگاری انتقادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 استادیار حسابداری و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه یزد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی در دانشگاه یزد

چکیده

اقتصاد در زندگی روزمره انسان ایرانی نقش پررنگی دارد و پیامدهای نوسانات اقتصادی زندگی وی را سخت و تا حد زیادی غیرقابل پیش‌بینی کرده است. در سال‌های اخیر به‌واسطه مسائل اقتصادی/سیاسی پیش‌آمده در سطح ملی و بین‌المللی، تورم و افت ارزش پول ملی، به بحث‌های همیشگی گعده‌های خانوادگی، و دوستی و حتی دانشگاهی و ... تبدیل شده است. دراین‌میان، انسان ایرانی که زندگی او سال‌هاست با نوسان/تورم اقتصادی گره خورده است، به‌طور مداوم به‌دنبال نوسان‌گیری از نوسانات بازار بوده است. بازار بورس اوراق بهادار تهران، در طی دو سال گذشته، به‌نوعی این نقش را برای شهروندان داشته است؛ به‌ویژه اینکه همراه با سیاست‌های تشویقی و تبلیغی دولتی برای عضویت و فعالیت در آن پررنگ بوده است و در بین مردم هم از آن به‌عنوان الگوی برای کسب سود ساده یاد می‌شد. درنتیجه، پژوهش حاضر درصدد بررسی این وضعیت و پیامدهای آن با استفاده از روش مردم‌نگاری انتقادی بوده است. پژوهش با مشارکت فعالانه محققان در فعالیت‌های بورسی شروع شد و در ادامه با بیست نفر از مردم عادی، کارمندان کارگزاری، سبدگردانان و متخصصین مالی مصاحبه عمیق صورت گرفت. یافته‌های پژوهش بر اساس کدگذاری‌های صورت‌گرفته شامل اقتصاد، زیربنای زندگی، جنگ برای زندگی، اقتصاد در بحران، بورس، پاسخی فردی به مسئله‌ای اجتماعی، دستکاری دولت در بورس، ناکارآمدی پاسخ‌های فردی به مسائل اجتماعی، خودخوار انگاری، سرکوب‌شدگی اقتصادی و آرزوهای محاق شدند. نتایج نشان‌دهنده سرخوردگی جمعی و تبعات منفی حباب مشارکت توده‌ای از یک سو و حباب قیمتی بازار سهام از سوی دیگر را نشان دادند. درنهایت این یافته‌ها در سطح روابط سیستمی، با استفاده از نظریات اجتماعی مورد بحث قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stock Market, Disappeared wishes; A critical ethnography

نویسندگان [English]

  • Ali Ruhani 1
  • Reza Taghizadeh 2
  • Hasanali Karimi manjarmuei 3
1 Associate professor of sociology at Yazd University
2 Assistant professor of accounting at Yazd University
3 .A. student in social science research at Yazd University
چکیده [English]

The economy plays an important role in the daily life of Iranians and the consequences of economic fluctuations have made their lives difficult and largely unpredictable. In recent years, due to economic / political issues that have arisen at the national and international levels, inflation and the devaluation of the national currency have become a constant topic of discussion for family members, friends and even academics. Meanwhile, the Iranian Citizens, whose life has been tied to economic fluctuation / inflation for many years, has been constantly looking for fluctuations in market fluctuations. The Tehran Stock Exchange has played this role for citizens over the past two years; In particular, along with the government's incentive and propaganda policies for membership and activity, it has been cleared and referred to people as a model for getting simple profit. As a result, the present study sought to investigate this situation and its consequences using the method of critical ethnography. The research began with the active participation of researchers in stock exchange activities and was followed by in-depth interviews with twenty ordinary people, brokerage staff, portfolio managers and financial professionals. The research findings were based on codifications including economics, infrastructure of life, war for life, economics in crisis, stock market; individual response to social problems, governmental manipulation in the stock market, inefficiency of individual responses to social issues, self-humiliation, economic repression and disappeared wishes. The results showed collective frustration and the negative consequences of the mass participation bubble on the one hand and the stock market price bubble on the other. Finally, these findings were discussed at the level of systemic relationships, using social theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tehran Stock Exchange
  • disappeared wishes
  • Inflation
  • National Currency Value
  • Economic Fluctuations
افراسیابی، حسین؛ بهارلوئی، مریم. (1399)، پیامدهای تورم در زندگی روزمرۀ جوانان طبقۀ پایین، جامعه شناسی کاربردی، سال سی‌ام، شماره 4، صص 44-23.
 اکبرزاده، نسرین. (1374)، بررسی تاثیر شرایط اجتماعی-اقتصادی ایران در دهه 71-1361 بر آرزوهای نوجوانان سال چهارم دبیرستان­های تهران، مجله علمی و پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، سال هفتم، شماره 13و14، صص 45-29.
برابری، هادی. (1397)، مقایسه آرزوهای تحصیلی و شغلی دانش­آموزان: مورد مطالعه زاهدان و تهران، پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
برزگری خانقاه، جمال؛ حجازی، رضوان؛ رضازاده، فرزانه. (1396). اثر پوشش رسانه‌ای بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بازار سهام، نشریه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال نهم، شماره 33، صص 124-107.
خادمی گراشی، مهدی؛ قاضی‌زاده، مصطفی. (1386)، بررسی عوامل موثر بر تصمیم‌گیری سهامداران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری، نشریه دانشور رفتار، سال چهاردهم، شماره 23، صص 12-1.
حاجی حیدری، سهیلا. (1397)، واکاوی راهبردهای سودسازی در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای؛ یک مردمنگاری انتقادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد.
دادرس، کیوان؛ طلوعی‌اشلقی، عباس؛ رادفر، رضا. (1397)؛ نقش مالی رفتاری در درک رفتار سرمایه‌گذاران فردی (مرور شواهد تجربی از بورس اوراق بهادار تهران)، نشریه دانش سرمایه گذاری، سال هفتم، شماره 28، صص 101-83.
روحانی، علی؛ حاجی حیدری، سهیلا. (1399). برساخت اجتماعی پیامدهای کنش‌های اقتصادی بازاریابان در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای. جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال نهم، شماره 2، صص  72-47.
روحانی، علی؛ عسکری‌ندوشن، عباس؛ کشاورزی، سعید. (1398)، بررسی آرزوهای اجتماعی دانش‌آموزان دبیرستانی 15 تا 18 ساله در شهر یزد، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، سال هجدهم، شماره 44، صص 237-256.
سلطانی، محمدرضا؛ ازگلی، محمد؛ احمدنیا آلاشتی، سیامک. (1394)، درآمدی بر نقد نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال پنجم، شماره 1، صص 172-145.
شیانی، ملیحه؛ محمدی، محمدعلی. (1386)، تحلیل جامعه‌شناختی احساس آنومی اقتصادی در میان جوانان، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 25، صص 37-11.
فتحی، سروش؛ فدوی، جمیله. (1391)، تحلیلی بر آسیب­های اجتماعی جوانان طی سال‌های 87-1378 و عوامل موثر برآن، فصلنامه مطالعه جامعه‌شناختی جوانان، سال سوم، شماره 8، صص 144-121.
فرزندوحی، جمال؛ سهرابیان، فاطمه. (1393)، آرزو در اسلام، سراج منیره، سال پنجم،  شماره 14، صص 107-89.
محمدی، شاپور؛ راعی، رضا؛ قالیباف اصل، سید حسن، گل ارضی، غلامحسین. (1389)، تجزیه و تحلیل رفتار جمعی سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل فضای حالت، نشریه پژوهش‌های حسابداری مالی، سال دوم، شماره 2، صص 60-49.
گودرزی، سعید. (1388)، تغییر ارزش‌های جوانان و عوامل مرتبط بر آن، فصلنامة علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 39، صص 444-421.
معدنی، سعید؛ خسروانی، عباس. (1390)، عوامل موثر در جهت‌گیری ارزشی (مادی/ فرامادی) دانشجویان (دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال 1390)، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی ایران، سال اول،  شماره 3، صص 143-123.
‏Apergis, N. (2017). Democracy and market crashes: Evidence from a worldwide panel of countriesFinance Research Letters22(1): 244-248.
Barro, R. J., & Ursúa, J. F. (2009). Stock-market crashes and depressions. National Bureau of Economic Research. 14 (2): 1-34.
Hardcastle, M. A., Usher, K., & Holmes, C. (2006). Carspecken's five-stage critical qualitative research method: An application to nursing research. Qualitative Health Research, 16(1): 151-161.‏
Laurini, M. P., & Chaim, P. (2021). Brazilian stock market bubble in the 2010s. SN Business & Economics, 1(1): 1-19.
Mazur, M., Dang, M., & Vega, M. (2021). COVID-19 and the march 2020 stock market crash. Evidence from S&P1500. Finance Research Letters, 38(1): 1-19.
‏Yahyazadehfar, M., Zali, M. R., & Shababi, H. (2009). Determinants of investors financial behavior in Tehran stock exchange. Iranian Economic Review, 14(23), 61-77.