بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر برتخریب محیط زیست مورد مطالعه: جوانان شهر تهران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

3 دانشیار جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

روند تخریب محیط زیست و اتلاف منابع طبیعی در جهان، یکی از مهم ترین واقعیت های روزگار ما را تشکیل می دهد. امروزه مسائل زیست محیطی دارای مفهوم اجتماعی اند .تخریب محیط زیست به عوامل زیادی ارتباط دارد که مهمترین آن عوامل اجتماعی وفرهنگی می باشد. در این تحقیق تلاش شد تاثیر عوامل اجتماعی فرهنگی بر تخریب محیط زیست شهر تهران مورد بررسی قرار گیرد . مطالعه حاضر از نظر هدف ، کاربردی و از نظر روش پیمایشی است . جامعه آماری این پژوهش ،جوانان بین 18- 35 سال ساکن مناطق (2-6-10-13-17 ) کلان شهر تهران می باشد .حداقل حجم نمونه برای تکمیل پرسشنامه های این پژوهش 453 نفر از جوانان در نظر گرفته شده که به روش سهمیه ای انتخاب گردیده و پرسشنامه در میان آنان توزیع گردید . تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارsamle power انجام شد. یافته ها نشان داد که بین همه متغیرهای مستقل پژوهش با متغیر تخریب محیط زیست رابطه معناداری وجود دارد (05/0 ≥ Sig). با توجه به مقادیر ضریب پیرسون می توان گفت رابطه متغیرهای طبقه اجتماعی، دانش زیست محیطی و سرمایه فرهنگی با متغیر تخریب محیط زیست ضعیف و معکوس برآورد شده است. در حالیکه رابطه متغیرهای مصرف گرایی و میزان دینداری با تخریب محیط زیست به ترتیب متوسط، ضعیف و مستقیم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of cultural and social factors affecting environmental degradation (case of study: the youth of the city of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Mansour Haghighatian 1
  • fariba hosseini 2
  • seyed ali hashemianfar 3
1 Associate Professor, Department of Sociology, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran
2 PhD Student, Department of Sociology, Dehaghan Branch, Islamic Azad University, Dehaghan, Iran
3 Associate Professor of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The trend of environmental degradation and natural resources’ loss, all around the world, is considered a major fact of our current time. Nowadays, environmental issues have social concepts. Environmental degradation is related to lots of factor the most important of which are social and cultural factors. Present research has been accomplished with the purpose of studying the influence of social cultural factors on Tehran environmental degradation. Present research is applied form objective point of view and the method used is from survey type. The statistical population of present research includes young individuals in the range of 18-35 year-old living in districts (17-13-10-6-2) of Tehran Metropolitan area. The least sample size for answering questionnaires of present research is 453 young individuals selected by quota sampling method and questionnaires were distributed among them. Data analysis was made by sample power software. Results indicate a significant relation among all research independent variables with environmental degradation variable (sig≤0.05). Considering Pearson coefficient values, it may be stated that the relation of social class, environmental knowledge and cultural capital with environmental degradation variable is estimated to be poor and inverse, while the relationship of consumerism and level of being religious variables with environmental degradation is average, poor and direct respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environment
  • degradation
  • consumerism
  • Religiosity
  • youthfulness
آقایاری هیر، توکل؛ هنرور، حسین؛ علیزاده اقدام، محمدباقر (1396) نقش واسطه‌ای مصرف‌گرایی در ارتباط بین مادیگرایی وردپای اکولوژیک (مورد مطالعه شهروندان ارومیه) آموزش محیط زیست و توسعه پایداری، شماره 1، سال ششم،  18-1.
بنی‌فاطمه، حسین؛ روستایی، شهرام؛ علیزاده اقدام، محمدباقر؛ حسین نژاد، فهیمه (1392) بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و سبک زندگی- محیط زیستی در بین شهروندان شهر تبریز، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، شماره 2، دوره اول، 32-56.
بوردیو، پیر (1384) شکل‌های سرمایه، در سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری: کیان تاج بخش، ترجمه‌ی افشین خاکباز و حسن پویان، چاپ اول، تهران: نشر پژوهش شیرازه.
تنهایی، حسین؛ حسینی‌فر، مریم (1397) جامعه‌شناسی مصرف‌گرایی (مطالعه میدانی در شش بازار تهران) چاپ اول، تهران: نشر بهمن برنا.
حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ فلک‌الدین، زهرا (1396) بررسی  عوامل اجتماعی - فرهنگی موثر بر رفتارهای زیست محیطی مسئولانه (مورد مطالعه: شهروندان شهر خرم‌آباد) توسعه اجتماعی، شماره اول، دوره 12، 7-36.
حجازی، ناصر؛ حیدرخانی، هابیل (1391) بررسی رابطه میزان دین‌داری و سبک زندگی جوانان، مطالعات جامعه‌شناسی، شماره 16، سال چهارم، 144-127.
حمایت‌خواه جهرمی، مجتبی؛ ارشاد، فرهنگ؛ دانش، پروانه؛ قربانی، مهدی (1396) تاملی جامعه شناختی در باب مناسبات دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی (مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران) مسائل اجتماعی ایران، شماره اول، سال هشتم، 5-25.
ریتزر، جورج (1395) نظریه جامعه‌شناختی در دوران معاصر، ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
زارع، بیژن؛ حبیب‌پور، کرم؛ عابدینی، عیسی (1399) رابطه بین مصرف‌گرایی و جهت‌گیری‌های ارزشی با شهروندی زیست محیطی در بین شهروندان تبریز، جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، شماره دوم، سال نهم، 73-98.
ساتن، فلیپ دبلیو (1392) درآمدی بر جامعه‌شناسی محیط زیست، ترحمه صادق صالحی، تهران: سمت.
سایه میری، علی؛ نظری، رقیه (1399) تاثیر شهرنشینی بر تخریب محیط زیست در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، مطالعات علوم محیط زیست؛ شماره اول، سال پنجم، 2244-2250.
شارع‌پور، محمود؛ غلامرضا، خوش‌فکر (1381) رابطه‌ی سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهر تهران)، نامه علوم اجتماعی، شماره 20، دوره 10، 133-147.
صالحی، صادق؛ امام قلی، لقمان (1391) سرمایه فرهنگی و نگرش  و رفتارهای زیست محیطی (مطالعه موردی: استان کردستان) مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 28، دوره هشتم، 120-91.
صالحی، صادق؛ کریم‌زاده، سارا (1393) بررسی تاثیر ارزش‌های زیست محیطی بر رفتار زیست محیطی (مطالعه مناطق شهری ارومیه)، مجله‌ی مسائل اجتماعی ایران، شماره 2، سال پنجم، 61-76.
صحت، سیدحسن (1398) فرهنگ واژه‌ها، ترکیبات و اصطلاحات فرهنگی، چاپ اول، تهران: انتشارات بین‌المللی المهدی.
کهیل، مایکل (1393) محیط زیست و سیاست اجتماعی، ترجمه: سهراب امیریان و حسین حاتمی نژاد، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مرادی، بهروز (1394) فرهنگ واژگان علوم اجتماعی، چاپ اول، انتشارات اندیشمندان کسرا.
میرزایی، جهان بین، احمدی، سجاد و لرستانی، اکبر (1394) تحلیل فضایی سطوح برخورداری مناطق کلان شهر تهران از منظر اقتصاد شهری، اقتصاد و مدیریت شهری، شماره یازدهم، سال سوم، 77-59.
نبوی، حسین؛ مختاری هشی، علی (1397) سرمایه فرهنگی و رفتارهای زیست محیطی خانواده‌های تهران، مسائل اجتماعی ایران، شماره 2، دوره نهم، 209-232.
نواح، عبدالرضا؛ فروتن‌کیا، شهروز؛ پورترکارونی، محمد (1390) بررسی رابطه بین میزان دینداری با ارزش‌ها و رفتارهای زیست محیطی شهروندان (مطالعه موردی: شهر اهواز)، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال اول، شماره اول، 98-77.
واقفی، الهام (1394) سرمایه فرهنگی - جامعه- محیط زیست؛ چاپ اول، تهران: انتشارات سخنوران
Babin, B, J. (1994). Work  and /or Fun: Measuring Hedonic ana Utiliarian Shopping Value. Journal of Consumer Research, 20(4), 644-656.
Banga, M. (2013). Household Knowledge, Attitues and Practices in Solid Waste Segregation and Recycling: The Case of Urban Kampala, Zambia Social Science Journal, 2(1): 27-41.
Buttel, F.H. (1979). Age and Environmental Concern: A Multivariate Analysis. (Youth and Society),10(3), 237-255        
Bourdieu, P (1986). The forms of social capitag, in: chardson, j.g.(Ed), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwook, New York.
Desa, A., Abd Kadir, N.B.Y., Yusoof, F. (2011). A Study   on the    Knowledge, Attitudes, Awareness Status and behavior Concerning Solid Waste Management, Procedia Social and Behavioral Sciences, 18: 643-648
Dietz,T., Stern, P.C., & Guagnano, G.A. (1998). Social Structure and Social psychological Bases of Environmental Concern. Journal of Environment and Behavior, Vol.30. No.4.
Godazgar, H. (2007). Islam versus consumerism & post modernism in the context of Iran, SAGE pub., pp 389-418
Huimin, L. (2013). The impact of human behavior on ecological threshold: positive or negative? Grey relational anaiysis of ecological footprint energy consumption and environmental protection, Energy Policy, 56, 711-719.
Imran, S., Alam, K., Beaumont, N. (2014). Environmental Orientations and Environmental Behavior: Perceptionsof of Proected Area Tourism Stakeholders, Journal of Tourism Management, 40: 290-299.
Johnson, D.L., S.H. Ambrose, T.J. Bassett, M.L. Bowen, D.E. Crummey, J.S. Isaacson, D.N. Johnson, P. Lamb, M. Saul, and A.E. Winter-Nelson (1997). Meanings of environmental terms. Journal of Environmental Quality, 26: 581–589.
Kaiser, F.G., Wolfing, S., Fuher, U. (1999). Environmental Attitude and Ecological Behavio, Journal of Environmental Psychology,19(1), 1-19.
Tam, K.P., & Chan, H.W.(2017). Environmental concern has a weaker association with pro-environmental behavior in some societies than others: A cross-cultural psychology perspective. Environmental Psychology, 213-253.