ارائه مدل ساختاری شهروندی زیست‌محیطی بر مبنای شهریت و سرمایه فرهنگی در بین شهروندان تبریز

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی- دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استاد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

شهرنشینی و رشد سریع آن، بر اقتصاد و محیط زیست یک منطقه تأثیر زیادی دارد. همچنین روحیات و شیوه زندگی مردم شهرنشین با گسترش شهرنشینی دستخوش دگرگونی‌های نسبتاً زیادی می‌شود. از آنجایی که شهروندی زیست­محیطی در یک محیط اجتماعی و فرهنگی تحت عنوان "شهر" شکل می­گیرد و تحت تأثیر بسیاری از عوامل فرهنگی می باشد، تحقیق حاضر با هدف مطالعه ارائه مدل ساختاری شهروندی زیست­محیطی بر مبنای شهریت و سرمایه فرهنگی در بین شهروندان تبریزی انجام یافته است. روش مورد استفاده در تحقیق حاضر پیمایشی است. از ابزار پرسشنامه محقق­ساخته جهت جمع­آوری داده­های مورد نیاز استفاده ­شده است. جامعه آماری ساکنان بین 64-15 سال کلان شهر تبریز به تعداد 407 نفر بر اساس فرمول نمونه­گیری کوکران تعیین و به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای، برای مطالعه انتخاب شده­اند.  نتایج نشان می­دهد که بین متغیر شهریت و شهروندی زیست محیطی (658/0) و همچنین بین متغیر سرمایه فرهنگی و شهروندی زیست محیطی (736/0) همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد. ضرایب مسیر مربوط به شهریت نشان داد که مدیریت شهری، بهداشت محیطی و امکانات و فناوری شهری به ترتیب با مقادیر 52/0، 45/0 و 72/0 واریانس شهریت را تبیین می‌­کنند. همچنین ضرایب مسیر مربوط به سرمایة­فرهنگی نشان داد که سرمایة­فرهنگی عینیت‌یافته، تجسم یافته و نهادی به ترتیب با مقادیر 53/0، 65/0 و 68/0 واریانس سرمایة فرهنگی را تبیین می‌­کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Providing a structural model of environmental citizenship based on Urbanity and cultural capital among the citizens of Tabriz

نویسندگان [English]

  • Isa Abedini 1
  • bizhan zare 2
  • Karam Habibpour 3
1 Department of Development Research, planning and manpower training Education District Tabriz
2 Member of sociology faculty, Kharazmi University: Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Sociology, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Urbanization and its rapid growth have a great impact on the economy and environment of a region. Also, the spirits and lifestyles of urban dwellers undergo extensive changes with the expansion of urbanization. Since bio-environmental citizenship is formed in a social and cultural environment as a city and is influenced by many cultural factors, the present study aims to study the structural model of bio-environmental citizenship based on Urban City and cultural capital among Congratulations to the citizens. The method used in the present study is survey. The researcher-made questionnaire tool was used to collect the required data. The statistical population of residents between the ages of 15 and 15 in the metropolitan area of Tabriz has been determined by 407 people based on the Cochran's sampling formula and selected by the multi-stage cluster sampling method. The results show that there is a positive and significant correlation between the variability of Urbanity and environmental citizenship (0.658) and between the variable of cultural capital and environmental citizenship (0.736). Route coefficients related to Urbanity showed that urban management, environmental health and urban facilities and technology explain Urbanity variance with values of 0.52, 0.45 and 0.72, respectively. Also, the coefficients of the path related to cultural capital showed that objective, embodied and institutional cultural capital with values of 0.33, 0.65 and 0.68, respectively, explain the variance of cultural capital

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Citizenship
  • Urbanity
  • Cultural Capital
بخشی، م؛ پیرداده بیرانوند،ک و فلکی، م (1396)، بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با رفتارهای ‌محیط زیستی دانشجویان دانشگاه بیرجند، فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 4(3)،473-451.
بخشی، م؛ پیرداده بیرانوند،ک و فلکی، م(1396)، بررسی رابطۀ سرمایۀ ­اجتماعی با رفتارهای ‌محیط­زیستی دانشجویان دانشگاه بیرجند، فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 4(3)،451-473.
برک پور،  ن و جهانسیر، ف(1395)، شهروندی محیط زیستی و تحلیل رفتار شهروندی در شهر قزوین، فصلنامه هویت شهر، 10(25)، 66 -53.
بوردیو، پ(1390)، شکل­های سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری: کیان تاج بخش، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
جنکینز، ر(1385)، بوردیو پیر، ترجمه: جوافشانی، لیلا چاووشیان، حسن. تهران: انتشارات نی.
حاجی­زاده میمندی، م؛ سیارخلج، ح؛ شکوهی­فر، ک(1393)، بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با رفتارهای زیست محیطی، فصلنامه­ی مطالعات توسعه­ی اجتماعی­ فرهنگی،3(3)، 32-9.
حبیب­پور، ک  و صفری­شالی، ر (1388)، راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی(تحلیل داده­های کمی)، موسسه راهبرد پژوهش.
رستگار خالد، ا؛ مشکینی، ق و صالحی، ص(1396)، بررسی رابطه جهت‏ گیری ارزشی با شهروندی زیست ‏محیطی در بین شهروندان مناطق 3، 11 و 19 تهران، فصلنامه توسعه اجتماعی، 12(1)، 58-37.
رضائی، م؛ شبیری، س؛ سرمدی، م و لاریجانی، م(1396)، بررسی سواد محیط‌زیستی دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی با تاکید بر جنسیت و مقایسه آن از دیدگاه اسلام و اکوفمنیسم، فصلنامه انسان و محیط زیست، 15(2) ، 120-107.
شارع­پور، م؛ متولیان، ص؛ رازقی مله، ه(1396)، بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی بر مشارکت شهری (مطالعه موردی: شهروندان شهر ساری)، مجله مدیریت فرهنگی،1(38)‏، 46- 29.
صالحی، ص(1389)، «نگرش جدید نسبت به محیط زیست و مصرف انرژی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی، ارتباطات،6(20)، 216-196.
علیزاده اقدم، م؛ بنی فاطمه، ح؛ عباس زاده، م و سلطانی­بهرام، س(1396). نقش سرمایه فرهنگی در تحقق شهروندی بوم شناختی،فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(2)، 133-107.
غیاثی، ع؛ سارانی، و؛ پاریاب، ج (1394)، سرمایۀ اجتماعی و اخلاق زیست­محیطی کشاورزان، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه زابل،11(4)، 11-1.
فروتن کیا، ش؛ رضادوست، ک؛ پورترکارونی، م؛ و حیدری، آ(1390)، بررسی نقش رسانه در شکل­دهی نگرشها و رفتارهای زیست محیطی شهروندان (مورد مطالعه: جامعه شهری اهواز)، اداره کل آموزش­های شهروندی شهرداری تهران، رسانه و آموزش شهروندی، مقالات سمینار رسانه و آموزش شهروندی،10 – 9.
کبیری، ا وکریم­زاده رضاییه، س(1396)، تحلیل جامعه‌شناختی رابطه سرمایه اجتماعی و دغدغه زیست محیطی، فصلنامه جامعه­شناسی کاربردی، 28(1)، 66-53.
کهیل، م (1393)، محیط زیست و سیاست اجتماعی، ترجمه: سهراب امیریان و حسین حاتمی نژاد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
لک، ر؛ درویشی­خاتونی، ج و محمدی، ع (1391)، مطالعات پالئولیمونولژی و علل کاهش ناگهانی تراز آب دریاچه ارومیه، فصلنامه زمین شناسی کاربردی، 7(4)،358-343.
مختاری ملک آبادی، ­ر؛ عبداللهی، ع؛ صادقی، ح(1391)، تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست محیطی شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 5(18)،20-1.
میرزاپور، س (1388)، مقایسه تطبیقی حس تعلق به مکان در محلات شهری خرم آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه زابل.
نعیمی، ا؛ رضائی، ر و موسی­پور، س(1397)، تحلیل سازه­‏های محیط­زیستی تأثیرگذار بر رفتار حفاظت از محیط­‏زیست روستاییان شهرستان باغ‏ملک استان خوزستان. فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 14(1)، 22-1.
نوبری، ن؛ رحیمی، م(1389)، حکمرانی خوب شهری یک ضرورت تردیدناپذیر، فصلنامه دانش شهر،1(2)،97-76.
واقفی، ا؛ حقیقتیان، م(1394)، نقش سرمایه‌ فرهنگی در رفتارهای اجتماعی زیست‌محیطی(مطالعه تجربی: شهر شیراز)، فصلنامه «مجلس و راهبرد»، 84 (1)، 393 – 371.
هنرور، ح(1395)، بررسی ردپای اکولوژیک مصرف و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهروندان ارومیه)، رساله دکتری تخصصی جامعه­شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
هوشمندان مقدم فرد، ز؛ شمس، ع و اخبار، ا(1397)، بررسی عوامل تبیین کننده رفتار محیط­زیستی هنرجویان کشاورزی استان زنجان، دو فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای محیط­زیست، 9(17)، 273-263.
Anderson, J. E. (2011), Public policymaking: An introduction. 7th ed., New York: Houghton Mifflin Company. http://www.academia.edu/33228205.
Balderjahn, I., Buerke, A., Kirchgeorg M., Peyer, M., Seegebarth, B, Wiedmann, K. (2013), Consciousness for sustainable consumption: Scale development and new insights in the economic dimension of consumers’ sustainability. In: AMS Review, 3 (4), 181-192.
Browser, MeSH .(2014), Urbanization The process whereby a society changes from a rural to an urban way of life, It refers also to the gradual increase in the proportion of people living in urban areas, National Library of Medicine Retrieved 5 November 2014 ,  National Library of Medicine.
Bs Ba, D W. (2007), Earth tones: How environmental journalism and environmental ethics influence environmental citizenship. Thesis prepared for the degree of Master of Arts, University of North Texas, https://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc3907/manifest.
Dahly, D. L.& Adir, L. S.(2007), Quantifying the urban environment: a scale measure of urbanicity outperforms the urban-rural dichotomy. Published in Final Edited form as: Soc Sci Med(Social science & medicine), 64(7), 1407–1419.
Dobson, A. (2007), Environmental Citizenship, Towards Sustainable Development: Sust. Dev. 15, 276–285, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/sd.344.
Dunlap, R. E. & Jones, R. E. (2002), ‘Environmental Concern: Conceptual and Measurement Issues’ In Dunlap, R. E. and W. Michelson (eds.) Handbook of Environmental Sociology, 482-524. Westport, London: Greenwood Press.
Environmental Evidence Australia (2012), A review of case studies for EPA Victoria, A review of best practice in environmental citizenship models, A Centre of the Collaboration for Environmental Evidence,https://apps.epa.vic.gov.au//EnvironmentalCitizenshipSynthesis final14Sept12.pdf.
European Commission (2008), Attitudes of European citizens towards the environment. 295.Special Eurobarometer, Retrieved November 3, 2014,from http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_295_en.pdf.
European Commission, Directorate-General for Environment (2017), Attitudes of European citizens towards the environment, Fieldwork, September-October 2017,Publication November 2017. http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion.
Fiorino, D.(1990), “Citizen Participation and Environmental Risk: a survey of institutional mechanisms”. Science Technology & Human Values, 15 2:226–243. DOI: 10.1177/016224399001500204           
Hawthorne, M. & Alabaster, T. (1999), Citizen 2000: Development of a model of environmental citizenship. Global Environmental Change 9: 25-43.
Helen, P .(2017). Environmental citizenship, University of East Anglia | UEA , School of Environmental Sciences, publication at: https://www.researchgate.net/publication/310705795.