تحلیل جامعه شناختی شکاف جنسیتی در مشارکت اقتصادی (مورد مطالعه: زنان شهری استان آذربایجان شرقی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسایل اجتماعی ایران دانشگاه پیام نور و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، ایران

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، ایران

3 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

منابع انسانی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر توسعه اقتصادی هر جامعه محسوب می شود. چراکه، توسعه فقط بر مبنای تولید ناخالص ملی و سطح درآمد سرانه سنجیده نمی شود، بلکه عواملی مانند مشارکت اقتصادی زنان نیز در این فرایند موثر است. اما آمار و ارقام موجود نشان می دهد که سهم و نقش زنان در مشارکت اقتصادی در ایران بسیار پایین است. شواهد در استان آذربایجان شرقی نیز دال بر وجود شکاف جنسیتی در مشارکت اقتصادی است. بر این اساس، هدف تحقیق پاسخ به این سوال است که کدام عوامل جامعه شناختی در ایجاد شکاف جنسیتی در مشارکت اقتصادی در این استان نقش دارند. بدین منظور نگرش زنان استان مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق شامل زنان شهری دانش آموخته دانشگاهی و بیکار استان آذربایجان شرقی در سال 1396 بوده و حجم نمونه 371 نفر است. شیوه نمونه گیری نیز خوشه ای است. یافته های تحقیق نشان داده است که بیش از 65 درصد زنان مورد مطالعه با مشارکت اقتصادی پایین زنان موافق هستند. علاوه بر این، رابطه متغیرهای کلیشه های جنسیتی و مردسالاری با شکاف جنسیتی در مشارکت اقتصادی معنی دار بوده اما متغیر نقش های جنسیتی رابطه معنی دار ندارد. نتیجه گیری تحقیق این است که شکاف جنسیتی ریشه در باورهای اجتماعی منفی و قدرت اجتماعی مردان دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sociological Analysis of Gender Gap in Economic Participation (Case Study: Urban Women of East Azarbaijan Province)

نویسندگان [English]

  • Hosseyn Safari 1
  • Parvaneh Danesh 2
  • Sirous Fakhraei 3
1 PhD student in Sociology of Social Issues, Payame Noor University, Iran, and a member of the faculty of Payame Noor University, Iran
2 Associate Professor, Department of Social Sciences, Payame Noor University
3 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Payame Noor University
چکیده [English]

Human resources are important and influential factors in the economic development of any society. For, development is not only measured by GDP and per capita income levels, but also by factors such as women's economic participation in the process. But the available statistics show that women's participation in economic in Iran is very low. Evidence in East Azerbaijan province also indicates a gender gap in economic participation. Accordingly, the purpose of the research is to answer the question of what sociological factors are contributing to the gender gap in economic participation in the province. To this end, the attitude of women in the province has been studied. The research method is survey and the data collection tool is a questionnaire. The statistical population of the study consisted of university graduated and unemployed urban women of East Azarbaijan province in 2017 and the sample size is 371. The sampling method is also cluster sampling. Research findings show that more than 65 percent of women surveyed agree with low economic participation of women. In addition, the relationship between gender stereotypes and patriarchy variables with gender gap in economic participation was significant, but the gender roles variable was not significant. The study concludes that gender gap in economic participation  is rooted in  negative social beliefs and men's social power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender Gap
  • Economic Participation
  • Women
  • East Azarbaijan Province
  • Development
اکبری، حسین، (1391)، نقش زنان در توسعه پایدار محیط زیست، مجله زن در توسعه و سیاست، دوره دهم، شماره چهارم، صص 56-37.
پاسبان، فاطمه، (1385)، عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر اشتغال زنان روستایی ایران (1347 تا 1383)، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال چهاردهم، شماره پنجاه و سوم، صص 176-153.
پرتوی، بامداد؛ امینی، صفیار و گودرزی، امیر، (1388)، بررسی اثر نابرابری جنسیتی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره سوم، شماره سوم، صص 76-51.
تقوی، نعمت‌الله و سلطانی، مینا، (1388)، بررسی عوامل مرتبط با گرایش زنان دانشجو به اشتغال در خارج از خانه، جامعه‌شناسی، سال اول، شماره سوم، صص 167-149.
جمشیدی سلوکلو، بهنام و شیخ الاسلامی، راضیه، (1392)، تفاوت‌های فردی در نقش‌های جنسیتی و ارتباط آن با دینداری دانش آموزان، فصلنامه شخصیت و تفاوت‌های فردی، سال دوم، شماره سوم، صص 101-119.
حافظیان، محمد حسین، (1388)، زنان و توسعه پایدار: نگاهی مقایسه‌ای به جهان اسلام، پژوهشنامه زنان و توسعه، شماره چهل و دوم، صص 56-11.
دیزجی، منیره و کتابفروش بدری، آرش (1395)، بررسی عوامل موثر بر اشتغال زنان با تاکید بر استفاده از ICT، زن و مطالعات خانواده، سال نهم، شماره سی و چهارم، صص 93-73.
ریتزر، جورج، (1393)، نظریه جامعه‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی.
زارع شاه آبادی، اکبر و ندرپور، یاسر، (1394)، رابطه بین مردسالاری و خشونت خانگی علیه زنان در شهر کوهدشت، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال شانزدهم، شماره شصتم، صص 86-61.
سفیری، خدیجه، (1380)، نگاه جنسیتی به کار و تأثیر آن بر توسعه انسانی، مجله تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، دوره سی و چهارم، شماره سوم، صص 760-731.
شادی‌طلب، ژاله و خانجانی‌نژاد، لیلا، (1391)، نگرش روستاییان به توانایی‌های زنان در مدیریت اجرایی روستا، پژوهش‌های روستایی، سال سوم، شماره چهارم، صص 139-154.
شربتیان، محمد حسن، (1388)، بررسی ابعاد و موانع اجتماعی اشتغال زنان، نشریه پیک نور، سال هفتم، شماره سوم، صص 95-85.
صفاکیش، محدثه و فلاح محسن خانی، زهره (1395)، بررسی عدم مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار ایران، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال بیست و هفتم، شماره یکم، صص 119-103.
صفایی‌پور، مسعود و زادولی خواجه، شاهرخ، (1395)، تحلیلی بر موانع مشارکت اقتصادی زنان در ایران: نمونه موردی کلان شهر تبریز، دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال پنجم، شماره اول، صص 85-63.
عرب مازار، عباس؛ علی‌پور، محمد صادق و زارع نیاکوکی، یاسر (1393)، تحلیل عوامل اجتماعی اقتصادی موثر بر اشتغال زنان در ایران، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، سال چهارم، شماره هفدهم، صص 91-75.
غفاری، غلامرضا و ابراهیمی لویه، عادل، (1392)، جامعه‌شناسی تغییرات اجتماعی، تهران، آگرا.
فروتن، یعقوب، (1387)، رهیافتی جمعیت‌شناختی به اشتغال زنان با ملاحظاتی بر وضعیت ایران، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره سوم، شماره ششم، صص 192-171.
فروتن، یعقوب، (1395)، بررسی اجتماعی فرهنگی کلیشه‌های جنسیتی در شهرستان محمود آباد، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، دوره پنجم، شماره یکم: 85-63.
کاوند، حسین؛ عوضعلی‌پور، محمدصادق؛ زندی، فاطمه و دامن کشیده، مرجان، (1390)، نقش جنسیت در مشارکت اقتصادی و عوامل موثر بر اشتغال زنان در ایران، مجله سیاست گذاری اقتصادی، سال سوم، شماره ششم، صص 211-189.
کریمی موغاری، زهرا و جهان تیغ، الهام (1393)، عوامل موثر بر اشتغال غیر رسمی زنان جوان در ایران، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، دوره دوازدهم، شماره سوم، صص 140-115.
کریمی، محمد شریف؛ خانزادی، آزاد و چشم اغیل، مسعود (1397)، ررسی رابطه بین باروری، مشارکت نیروی کار زنان و رشد اقتصادی: مطالعه تطبیقی ایران و کشورهای عضو گروه هفت، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نوزدهم، شمارک یکم، صص 171-149.
مرکز آمار ایران، (1395)، نتایج آمارگیری نیروی کار پاییز 1395، www.amar.org.ir
مزینی، امیر حسین؛ سحابی، بهرام و ممالکی، مهرفام (1398)، بررسی اثر توسعه فضای مجازی بر مشارکت زنان در اقتصاد ایران، زن و جامعه، سال دهم، شماره نخست، صص 330-301.
مشیری، سعید؛ طایی، حسن و پاشازاده، حامد (1394)، عوامل موثر بر نرخ مشارکت نیروی کار در بازار کار ایران، پژوهش‌های اقتصادی، سال پانزدهم، شماره دوم، صص 72-49.
میرزایی، حسین، (1383)، عوامل موثر بر مشارکت اقتصادی زنان ایران، پژوهش زنان، دوره دوم، شماره یکم، 132-113.
نحوی، ابوذر و قربانی، محمد (1391)، بررسی عوامل موثر بر مشارکت زنان در بازار کار: مورد مطالعه شهر مشهد، زن و مطالعات خانواده، سال پنجم، شماره هفدهم، صص 158-147.
نوروزی، لادن، (1381)، مدلی برای تبیین نرخ مشارکت اقتصادی زنان شهری و تحولات آینده، زن در توسعه و سیاست، دوره یکم، شماره چهارم، 160-138.
هاید، ژانت، (1380)، روانشناسی زنان، ترجمه بهزاد رحمتی، تهران، انتشارات نوربخش.
Adams, Bert N., and Sydie, R. (2011), sociological theory, New Delhi, Vistaar publications.
Anastasio , S. et al (2015), economic recession , austerity and gender inequality at work , evidence from Greece and other Balkan countries , procedia economics and finance , Volume 24: 41-49.
Bierk, David and Han, Seungjin (2007), assortative marriage and the effects of government homecare subsidy programs an gender wage and participation inequality , Journal of public economics , Volume 91, Issue 5-6: 1135-1150.
Brinkerhoff, David B. (2011), essentials of sociology, USA, Wadsworth.
Cook, kay et al (2015), institutional processes and the production of gender inequalities , critical social policy , Volume 35, Issue 4: 512- 534.
Dieckhoff, Martina et al (2015), measuring the effect of institutional change on gender inequality in the labour market , research in social stratification and mobility , Volume 39: 59-75.
Mandel, Hadas (2009), configurations of gender nequaity : the concequences of ideology and public policy, the british journal of sociology, Volume 60, Issue 4: 693-719.
OpenStax College, (2013), introduction to sociology, Houston, Rice Univercity.
Purcell, David (2013), examining cultural and gender inequality in a retail fashion corporation , journal of contemporary ethnography , Volume 42, Issue 3: 291-319.
Tischler, Henry L. (2011), introduction to sociology, Australia, Wadsworth.
William, A. and Darity Jr. (2008), international encyclopedia of the social sciences, USA, Macmillan Reference.
World Economic Forum, (2015), the global gender gap report, https://www.weforum.org/reports/.