درک و تجربه دینداری در نسل زد ؛ مطالعه ای کیفی در شهر یزد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشجوی کارشناسی جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

10.22034/jeds.2025.65587.1844

چکیده

درک و تجربه دینی، از مهمترین موضوعات در زیست روزمره ایرانی بخصوص نسل جدید است. هدف تحقیق حاضر کشف و واکاوی درک و تجربه دینی در میان دانشجویان نسل زد در رشته‌های علوم انسانی است. بر این اساس و با معیار اشباع داده‌ها 21 دانشجو وارد مطالعه شده و داده‌های مصاحبه‌ها به روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل مصاحبه‌ها نشان داد که مشارکت‌کنندگان در پی نوعی بازاندیشی از دین و مفاهیم آن، ناظر به درک و تجربه دینی در سطح فردی و اجتماعی هستند. این بازاندیشی از سطوح شناختی و ادراکی گرفته تا سطوح عملی و کاربردی تجربه دینی را شامل می‌شود. پنج مضمون برساخت‌شده عبارتند از شناخت عادتواره‌ای، فردیت گزینشگر، داوری‌های دین‌گریزانه، و بازاندیشی معنویت‌گرا. مطابق نتایج می‌توان گفت که نوعی بازاندیشی گاهاً حاد و تند در میان بعضی مشارکت‌کنندگان وجود دارد. نگاه کلی آن‌ها به دین، بر اساس قضاوت در مورد کیفیت حضور دین در جامعه است که تا حدود زیادی بار انتقادی جدی دارد. با وجود این، اگر چه مشارکت‌کنندگان به شکلی بازاندیشانه با دین مواجهه دارند، اما هنوز مرزهای اعتقادی در این زمینه محکم و پابرجاست. در واقع، بیشترین محور محاجه دینی، تأکید بر فردیت و گریز از دین عادتواره‌ای است. در واقع، عاملیت، ضمن داشتن اعتقاد دینی (بخصوص در اصول)، اما در مرز بین دین، عادتوارگی، و معنویت سرگردان است. در پایان، پیشنهاد می‌شود که مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود تا مفاهیم مربوط به درک و تجربه دینی نسل جدید به طور کامل‌تر و دقیق‌تر تبیین شود. این پژوهش‌ها می‌توانند به درک بهتر پویایی‌های دینی در جامعه معاصر ایران کمک کنند و راهکارهایی برای پاسخگویی به چالش‌های پیش‌روی دین و نسل جوان ارائه دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Understanding and Experience of Religiosity in Generation Z; A Qualitative Study in Yazd City

نویسندگان [English]

  • ahmad kalate sadati 1
  • zeinab saboohi golkar 2
  • Negar siyavashi 3
1 Associate Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 PhD Candidate t in Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 Bachelor's degree student in Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Religious understanding and experience are among the most important issues in the daily lives of Iranians, especially the younger generation. The aim of this research is to discover and analyze the understanding and experience of religion among Generation Z students in the humanities. Accordingly, and based on the data saturation criterion, 21 students participated in the study, and the interview data were analyzed using thematic analysis. The analysis of the interviews showed that the participants are seeking a kind of re-thinking of religion and its concepts, regarding religious understanding and experience at the individual and social levels. This re-thinking includes cognitive and perceptual levels, as well as the practical and applied levels of religious experience. Five constructed themes are habitualized cognition, selective individuality, religion-averse judgments, and spiritualistic re-thinking. According to the results, it can be said that there is a kind of sometimes acute and harsh re-thinking among some participants. Their general view of religion is based on judgments about the quality of religion’s presence in society, which is largely critically loaded. Nevertheless, although the participants face religion in a reflective way, the boundaries of belief in this area are still firm and established. In fact, the main focus of religious debate is the emphasis on individuality and the escape from habitualized religion. Indeed, agency, while having religious beliefs (especially in principles), is nevertheless wandering at the border between religion, habitualization, and spirituality. Finally, it is suggested that further studies be conducted in this field to more fully and accurately explain the concepts related to the understanding and experience of religion of the new generation. These studies can help to better understand the dynamics of religion in contemporary Iranian society and provide solutions to address the challenges facing religion and the younger generation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Spirituality
  • Religious Habituality
  • Secularization
  • Individualism

مراجع

امیری، س و اصغرپور ماسوله، ا.، (1395)، ظهور دین‌داری گزینشی در میان دختران جوان شهر مشهد: ارایۀ یک نظریۀ زمینه‌ای. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 13(2)، 1-22. doi: 10.22067/jss.v13i2.32095
امینی، ا، تاج‌الدین، م و نجاتی حسینی، س م.، (1399)، پدیده نوگروی دینی: تجربه زیسته دانشجویان دانشگاه تهران. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 7(15)، 149-175.doi: 10.22080/ssi.2020.18160.1720
بابائی، ا، زاهدی مازندرانی، محمد ج و ملکی، ا.، (1402)، مطالعه کیفی دینداری طبقه متوسط جدید به شیوه نظریه داده بنیاد. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 10(21)، 179-208.         doi: 10.22080/ssi.2023.25224.2094
پارساکیا ک، رستمی م، دربانی س ع، سعادتی ن، نوابی نژاد ش.، (1402)، تبیین مفهوم انفصال نسلی در مطالعه نسل زد، مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، ۴ (۲): ۱۸۱-۱۷۴.
پرور، م و موحد، م.، (1401)، بر ساخت اعتقادی تعدیل‌پذیر (مضمون دینداری دانشجویان شیعه در دانشگاه شیراز). مجله جامعه‌شناسی ایران، 23(2)، 122-140.doi: 10.22034/jsi.2023.110135.1278
تصدی‌کاری، علی، محدثی گیلوائی، حسن و معدنی، سعید، (1400)، الگوهای تحول دین‌داری در بین جوانان در شهر رشت. توسعه اجتماعی، 15(4)، 115-148. doi: 10.22055/qjsd.2021.17079
حسن‌پور، آ و معمار، ث.، (1394)، مطالعه وضعیت دین‌ورزی جوانان با تاکید بر دینداری خودمرجع (ارائه یک نظریه زمینه‌ای). تحقیقات فرهنگی ایران، 8(3 (پیاپی 31))، 99-131.
خلیلی پالندی، ف، کردنائیج، ا، خداداد حسینی، س ح و شیرخدایی، م.، (1400)، مفهوم‌پردازی افت خرید نسل زد از دیدگاه نظریۀ ساخت‌گرایی. تحقیقات بازاریابی نوین، 11(4)، 21-34.      doi: 10.22108/nmrj.2021.128873.2455
رحیمی، م، حضرتی صومعه، ز. و عزیزخانی ا.، (1395)، سنجش میزان برخورداری دانشجویان از شاخص‌های دینداری و عوامل اجتماعی موثر برآن (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران). فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 6(21)، 99-118.
شجاعی‌زند، ع و حسن‌پور، آ.، (1393)، گونه‌شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی، 25(4)، 17-39.
شجاعی‌زند، ع.، (1382)، مدل برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم.
عابدی جعفری، ح.، تسلیمی، م.، فقیهی، ا.، و شیخ‌زاده، م.، (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5 (2(پیاپی 10))، 151-198.
عالم‌زاده، م. و رستگاری، ث.، (1393)، دین‌داری جوانان، ایده‌آل‌ها و واقعیت‌ها بررسی محدودیت‌های گفتمان‌های دینی در تحلیل دین‌داری جوانان (شهر تهران). مطالعات جامعه‌شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)، 21(2)، 159-188. doi: 10.22059/jsr.2014.56309
عدلی‌پور، بهجت یزدخواستی، ب. و خاکسار، ف. (1392) شبکه اجتماعی فیس بوک و شکل‌گیری هویت بازاندیشانه، در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فصلنامه پژوهش ارتباطی، سال بیستم، ش 3(پیاپی 75)، ص 101-128.
مبارک، س، حضرتی‌صومعه، ز، ساروخانی، ب.، (1399)، مطالعه کیفی انتقال فرهنگ دینی از طریق خانواده به فرزندان دهه 80-60. تغییرات اجتماعی فرهنگی، (66)17، 115-139.
مرادی، ر. و خانمحمدی، ا.، (1399)، بررسی وضعیت دینداری جوانان شهر سرپل‌ذهاب و برخی عوامل مرتبط با آن. جامعه‌شناسی کاربردی، 31(1)، 109-132. doi: 10.22108/jas.2019.111885.1432
میرسندسی، محمد، (1389)، مقدمه‌ای مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی دین و انوع دینداری، تهران: نشر جامعه‌شناسان.
ناصری، م.، کاوه، ف. و ربانی، ع.، (1395)، مطالعه چگونگی نگرش دانشجویان به دین مدلی بر اساس نظریه‌ زمینه‌ای GT مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان. جامعه شناسی کاربردی، 27(4)، 79-98..doi: 10.22108/jas.2017.21162Abramo, L. & M.E. Valenzuela, (2005)
Boyatzis, R. E. (1998). Transforming qualitative information: thematic analysis and code development, sage.
Chen, L., Zeng, S., & Tian, Z. (2023). Resonance or Alienation: An Empirical Study on the Influencing Factors of Religious Belief Choices among China’s Generation Z. Religions, 14(9), 1161.
Clarke, V. & Braun, V. (2013). Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-123.
Darren E. Sherkat, (2015). Religiosity. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition).
Dhima, K., & Golder, M. (2021). Secularization theory and religion. Politics and Religion, 14(1), 37-53.
Fansuri, S. T. I. T. H. (2022). Generation Z and the Search for Religious Knowledge on Social Media.
Gaskins, Ben, Matt Golder, and David A. Siegel. (2013). “Religious Participation and Economic Conservatism.” American Journal of Political Science, 57: 823–840.
Goldman, D. S. (2018). A Unified Psychological and Anthropological Model of Religion.
Hermina, L. A(2021). How The Youth Around the World Preceive Sexuality and Religiosity A literature Study.
Kondrla, P., & Ďurková, E. (2023). The Characteristics of the Religiosity of Youth in Slovakia Today. Religions, 14(11), 1433.
Polok, G., & Szromek, A. R. (2023). Religious and Moral Attitudes of Catholics from Generation Z. Religions, 15(1), 25.
Stolz, J. (2009). Explaining religiosity: towards a unified theoretical model 1. The British journal of sociology, 60(2), 345-376.
Tucket, Anthony ."Applying thematic analysis theory to practice: a researcher’s". Contemporary Nurse19, no.1-2 (2005):75-87.
Whitehouse, H. (2004). Modes of religiosity: A cognitive theory of religious transmission. Rowman Altamira.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 13، شماره 2
پاییز و زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 173-198

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار