تحلیل جامعه شناختی کنش های اقتصادی با استفاده از مفهوم عادتواره ی اقتصادی : مطالعه ای کیفی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.22034/jeds.2025.64281.1831

چکیده

اکتشاف ساخت تفکر اقتصادی کنش گران که تحت تاثیر عوامل اجتماعی است یکی از موضوعات مهم در جامعه شناسی اقتصادی ست. این امر از این جهت ضرورت دارد که هدایتگر چگونگی تصمیمات اقتصادی کنش گران و نحوه ی تفسیر و مواجهه با کنش های متقابل اقتصادی-اجتماعی و معنایابی حاصل از آن ها است. همچنین مدل سازی تفکر اقتصادی می تواند در تبیین و یا پیش بینی برخی کنش های مورد استفاده باشد. جهت ارائه ی نظریه ای بومی در این مورد از مفهوم عادتواره ی اقتصادی بوردیو استفاده کرده و آن را بسط داده ایم و مفهوم عاملیت پنهان را معرفی کرده ایم. با استفاده از روش نظریه زمینه ای، نمونه گیری نظری و مصاحبه های عمیق، مشاهدات، گفتگوهای میدانی و اسناد و مدارک به عنوان ابزار، گونه شناسی عادتواره های اقتصادی را ارائه، داده ها را جمع آوری و تولید و مدل پارادایمی( انگاره ای) حاصل را همراه با عوامل علّی، مداخله ای، زمینه ای، راهبردی و پیامدی به دست آورده ایم. پژوهش بر روی افراد 20 تا 40 ساله ی متاهل ساکن مشهد صورت گرفته است. چهار نوع عادتواره ی اقتصادی اکتشاف شده حاصل از این مطالعه عبارتند از: 1. عاطفی-احساسی 2. ارزشی-باورمدار 3. خردگرایانه-وضعیتی 4. سودجویانه یا مادی گرا. با استفاده از سه مرحله کدگذاری، مقوله ی مرکزی" ذهنیت نهادینه شده یا ساخت درونی شده، ناشی از تجارب زیسته ی افراد" استخراج شد. شرایط زمینه ای تعیین کننده ی کنش های اقتصادی عبارتند از عوامل محیطی زمان-مکانی و آسایش طلبی. شرایط علّی عبارتند از نظام شخصیت، ارزش ها، هنجارها و عوامل رابطه ای کنش متقابل. شرایط مداخله ای نیز شامل نگرش پیشین به کنش گران، نگرش جنسیتی و احساسات و عواطف می باشند. شرایط راهبردی دیدگاه زمان مند و عدالت اقتصادی و شرایط پیامدی سودجویی و مادی اندیشی و اندیشه ی غیراقتصادی-معنوی را در بر می گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The sociological analysis of economic actions using the concept of economic habits: a qualitative study

نویسندگان [English]

  • Amir Mohammadian Khorasani 1
  • Mohsen Noghani dokht bahmani 2
1 PhD in Sociology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Exploring the structure of actors' economic thinking, which is influenced by social factors, is of great importance and is one of the important topics in economic sociology. This is necessary because it guides how actors make economic decisions and how they interpret and deal with socio-economic interactions and find meaning from them. Moreover, modeling economic thinking can be used to explain or predict some social actions. In order to present a local theory in this case, we have used and expanded Bourdieu's concept of economic habitus and we have introduced the concept of hidden agency. . Using the grounded theory method, theoretical sampling , in-depth interviews, observations, field discussions, and documents as tools, we presented a typology of economic habits, collected and produced data, and obtained the resulting paradigmatic model along with causal, interventional, contextual, strategic, and consequential factors. The research was conducted on married individuals aged 20 to 40 living in Mashhad. The four types of economic habits discovered in this study are: 1. Emotional-Feeling 2. Value-Belief 3. Rational-Situational 4. Profit-Seeking or Materialistic. Using three coding stages, the central category of "institutionalized mentality or internalized construct, resulting from individuals' lived experiences" was extracted. The underlying conditions determining economic actions include time-space environmental factors and comfort seeking. Causal conditions include personality systems, values, norms, and relational factors of interaction. Intervening conditions include prior attitudes toward actors, gender attitudes, and feelings and emotions. Strategic conditions include time perspective and economic justice, and consequential conditions include profit-seeking, materialistic thinking, and non-economic-spiritual thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • habitus
  • Bourdieu
  • economic habitus
  • subjectivity
  • emotions

مراجع

قرآن کریم
بوردیو، پیر، (1390)، تمایز، ترجمه‌ی حسن چاوشیان، تهران، نشر ثالث.
تراسبی، دیوید، (1387)، اقتصاد و فرهنگ، ترجمه‌ی کاظم فرهادی، تهران، نشر نی.
جمشیدی‌ها، غلامرضا و پرستش، شهرام، (1385)، «دیالکتیک عادتواره و میدان در نظریه عمل  بوردیو»، نامه علوم اجتماعی، 30.
شالچی، وحید، (1386)، «سبک زندگی جوانان کافی‌شاپ»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 1(1).
فرهمند، مهناز، (1392)، «بررسی تطبیقی جامعه‌شناسی علم بوردیو و رویکرد کنشگر شبکه»، فلسفه علم، 3(1)
ررتی، ریچارد، (1394)، فلسفه و امید اجتماعی، ترجمه‌ی عبدالحسین آذرنگ، تهران، نشر نی.
سوئدبرگ، ریچارد، (1391)، منفعت طلبی و ساختار اجتماعی، مباحثی در جامعه‌شناسی اقتصادی، ترجمه‌ی علی اصغر سعیدی، تهران، لوح فکر.
شویره، کریستی‌ین و فونتن، اولیویه، (1385)، واژگان بوردیو، ترجمه‌ی مرتضی کتبی، تهران، نشر نی.
علی بن ابی طالب، (1389)، نهج‌البلاغه، ترجمه‌ی محمد دشتی، قم، انتشارات اتقان.
گیبینز، جان آر و ریمر، بو، (1381)، سیاست پست مدرنیته، ترجمه‌ی منصور انصاری، تهران: گام نو.
محمدی ری‌شهری، محمد، (1385)، میزان الحکمه. قم: دارالحدیث.
مانهایم، کارل، (1389)، مقاله‌هایی درباره جامعه‌شناسی شناخت، ترجمه‌ی فریبرز مجیدی، تهران: نشر ثالث.
مردی‌ها، مرتضی، (1396)، فضیلت عدم قطعیت در علم شناخت اجتماع، تهران: نشر ثالث.
میرزایی، خلیل، (1395)، کیفی پژوهی: پژوهش، پژوهشگری و پژوهش نامه‌نویسی، تهران: نشر فوژان.
همیلتون، پیتر، (1380)، شناخت و ساختار اجتماع، ترجمه‌ی حسن شمس‌آوری، تهران: نشر مرکز.
Birks, M., & Mills, J. (2011). Grounded Theory, A practical guide, Sage Publications.
Bryant, A., & Charmaz, C. (2007). The Sage Handbook of Grounded Theory, Sage Publications.
Bourdieu, P. (1984). Distinction, A social critique of the judgement of taste, translated by Richard Nice, Harvard University.
Bourdieu, P., Nice, R., & Wacquant, L. (2000). "Making the economic habitus: Algerian workers revisited", Ethnography, 1(1).
Bourdieu, P. (1977). Outline of a theory of practice, translated by Richard Nice, Press Syndicate of the University of Cambridge.
Bourdieu, P. (1998). Practical reason. On the theory of action, Stanford University Press.
Bourdieu, P. (1977). Outline of a theory of practice, translated by Richard Nice, Cambridge University Press.
Bourdieu, P., & Passeron, J. C. (1977). Reproduction in Education, Society, and Culture. London: Sage Publications.
Bourdieu, P. (1985). ‘Forms of capital’ in J. Richardson (Ed.), Handbook of Theory of Research for the Sociology of Education. Greenwood Press, pp. 241–258.
Bourdieu, P. (1990). The Logic of Practice. Stanford, CA: Stanford University Press.
Bourdieu, P. (2000). Pascalian Meditations. Stanford, CA: Stanford University Press.
Bourdieu, P., & Wacquant, L. (1992). An Invitation to Reflexive Sociology. Chicago, Illinois: University of Chicago Press.
Bourdieu, P. (2005). The social structures of the economy, translated by Chris Turner, Polity Press.
Costa, C., & Murphy, M. (2015). Bourdieu, Habitus and social research, Palgrave MacMillan.
Crossley, N. (2011). Towards relational sociology, Routledge.
Elliot, A. (2009). Contemporary social theory, an introduction, Routledge.
Granovetter, M. (2005). "The impact of social structure on economic outcomes", Journal of economic perspective, 19(1).
Granovetter, M. (1985). "Economic action and social structure: the problem of embeddedness", American journal of sociology, 91(3).
Granovetter, M. (2000). A theoretical agenda for economic sociology, To appear in New Directions in Economic Sociology, edited by Mauro F. Guillen, Randall.
McDonough, P., & Polzer, J. (2012). Habitus, Hysteresis, and Organizational Change in the Public Sector, The Canadian Journal of Sociology, 37(4).
Reay, D. (2004). "It’s All Becoming a Habitus: Beyond the Habitual Use of Habitus in Educational Research", British Journal of Sociology of Education, 25(4).
Turner, J. (2007). Human Emotions, A sociological theory, Routledge.
Urquhart, C. (2013). Grounded Theory for Qualitative Research, Sage Publications.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 13، شماره 2
پاییز و زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 147-171

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار