فهم تجارب زیسته‌ی حاشیه نشینان از نابرابری اجتماعی (مورد: حاشیه نشینان شهر کوت عبدالله)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار جامعه شناسی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

3 استادیار جامعه شناسی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

4 دانشجوی دوره دکتری جامعه شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

10.22034/jeds.2024.58500.1757

چکیده

نابرابری اجتماعی از گذشته‌های دور همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل جوامع بشری مطرح بوده است، پیچیدگی‌های مفهوم نابرابری باعث ایجاد نظرات مختلفی حول بایسته‌های تعدیل یا توجیه آن در جوامع مختلف شده است. حاشیه‌نشینان اطراف کلان شهرها معمولاً به دلیل مقایسه وضعیت منطقه با مناطق برخوردار و مرفه نشین، نابرابری‌ها را عمیق‌تر و شدیدتر تجربه می‌کنند و ادراک خاصی از این موضوع دارند. در این تحقیق به دنبال پاسخ به سؤالاتی نظیر اینکه حاشیه‌نشینان کوت عبدالله چه برداشتی و چه تجاربی از نابرابری اجتماعی دارند؟ عوامل مؤثر بر تجربه نابرابری اجتماعی آنها کدامند؟ و حاشیه‌نشینان چگونه با نابرابری کنار می‌آیند؟(مکانیسم سازگاری) هستیم.
در این مقاله سعی شده با استفاده از روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی تفسیری و با در نظر گرفتن صدای خاموش حاشیه‌نشینان، تجربه زیسته مشارکت‌کنندگان از نابرابری اجتماعی مورد واکاوی قرار گیرد. به این منظور از طریق مصاحبه‌های عمیق نیمه ساختاریافته با تعداد 21 نفر که با استراتژی نمونه‌گیری هدفمند انتخاب گردیدند، اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده‌اند. یافته‌های تحقیق با استفاده از روش تحلیل پدیدارشناسی تفسیری اسمیت و همکارن مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.
از مجموع مصاحبه‌ها تعداد 9 مقوله و 26 مفهوم استخراج گردیدند. مقولات استخراج شده شامل: فوران محرومیت، تبعیض‌های ساختاری ادراک شده، احساس رها شدگی، ناکارآمدی دولت و کژاورگی اقدامات آن، جاافتادگی وضعیت نابرابر، فضا-مکان طرد شده، اراده ساختاری کنترل کننده، تشدید آسیب‌های اجتماعی و انفعال‌گرایی می‌باشند. یافته‌های به دست آمده از تحقیق نشان می‌دهد حاشیه‌نشینان شهر کوت عبدالله با توجه به مجاورت با کلان شهر اهواز و همچنین چاه‌های نفت و شرکت‌های نیشکر و صنایع فولاد اطراف این منطقه، محرومیت عمیقی را احساس می‌کنند که ناشی از بی توجهی‌ها و بی اعتنایی‌ها به رفاه مردم بومی منطقه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Understanding the lived experiences of marginal residents of social inequality (Case: Marginal residents of Kot Abdullah city)

نویسندگان [English]

  • karim rezadoost 1
  • Abdul Reza Navah 2
  • ali boudaghi 3
  • karim hamidi 4
1 Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Associate Professor of Sociology, Department of Sociology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
3 Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
4 PhD student of sociology Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Since the distant past, social inequality has always been considered as one of the most important issues of human societies, the complexities of the concept of inequality have caused various opinions about the need to adjust or justify it in different societies. In this article, an attempt has been made to analyze the participants' lived experience of social inequality using the qualitative method and interpretive phenomenological approach. For this purpose, through in-depth semi-structured interviews with 21 people who were selected with a purposeful sampling strategy, the required information has been collected. The research findings have been analyzed using the interpretive phenomenological analysis method of Smith et al. 9 categories and 26 concepts were extracted from all the interviews. The extracted categories include: eruption of deprivation, perceived structural discrimination, feeling of abandonment, inefficiency of the government and the brutality of its actions, entrenchment of unequal status, excluded space-place, controlling structural will, intensification of social damage and passivity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social inequality
  • marginalized people
  • interpretive phenomenology
  • deprivation

مراجع

امیری رز، ر.؛ عیوضی، م.؛ برزگر، ا. و ابطحی، م. (1401). مطالعه‌ی نسبت حاشیه‌نشینی و شکاف‌های اجتماعی در کلان شهر تهران (مطالعه‌ی موردی: خاتون‌آباد و حصار امیر). مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)، 12(42).
انصاری، ا. (1378). نظریه‌های قشربندی اجتماعی و ساختار تاریخی آن در ایران، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
آگامبن، ج. (1401). وضعیت استثنایی، ترجمه پویا ایمانی، تهران: نشری نی.
پاک سرشت، س. (1396). مسأله‌شناسی راهبردی توسعه در استان خوزستان، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
پیله وری، ا. (1395). «جایگاه ادبیات تحقیق در نظریه پردازی داده محور». تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1(5): 116-126.
جوان، ج. و عبدالهی، ع. (1387). عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهری (تبیین ژئوپلیتیکی الگوهای نابرابری در حاشیه کلانشهر مشهد). ژئوپلیتیک، 4، 2 (پیاپی 12)، 157-175.
حقیقی، ا. و مرتضوی کاخکی، م. (1391). «آثار بازتوزیع فرصت‌ها بر نابرابری درآمدی؛ تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر». تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 2(7): 51-73.
روستایی, ش. و  بابائی, ف. (1401). تحلیل فضایی نابرابری اجتماعی - اقتصادی در مناطق شهری مطالعه موردی: کلانشهر تبریز. توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 4(6): 64-78.
زادولی خواجه، ش.؛ اصغری زمانی، ا. و احدنژاد، م. (1394). «بررسی الگوی تطبیقی گسترش نابرابری‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین شمال شهر تبرییز طی بازه‌ی زمانی 85-1375». مجله آمایش جغرافیایی فضا، 5(15): 17-194.
سجادیان، ن.؛ نعمتی، م.؛ شجاعیان، ع. و قنواتی، ط. (1394). «تحلیل نابرابری اجتماعی براساس متغیرهای منتخب در شهر اهواز (نمونه موردی: شهرک نفت, گلستان, حصیرآباد)». برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 19(2 ): 33-60.
سفیری, خ. و میرزائی, م. (1401). تجربۀ زیستۀ دختران حاشیه‌نشین از مفهوم «محرومیت»: مورد مطالعه منطقۀ حاشیه‌نشین دولت‌آباد-استان کرمانشاه. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 11(1): 33-54.
شکوری، ع. (1383). «نابرابری‌های اجتماعی»، آموزش علوم اجتماعی، دوره هشتم، شماره 1.
کارخانه، ف. و نوروزی، ف. (1400). «نابرابری اجتماعی در زمینه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و درمانی استان‌های غرب کشور (کرمانشاه، کردستان و ایلام): یک پژوهش کیفی». مدیریت ارتقای سلامت، 10(2 ): 10-20.
کتاب، (1395)، رتبه‌بندی شهرستان‌های استان خوزستان از منظر برخی از شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان.
گر، ت. (1377). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند؟. ترجمه علی مرشیدی‌زاد، تهران، چاپ اول، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
گرب، ا. (1373). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر، ترجمه محمدتقی سیاهپوش و احمدرضا غروی‌راد، چاپ اول، تهران: انتشارات معاصر.
منافی آذر، ر. و ولائی، م. (1398). تحلیل تطبیقی نابرابری‌های فضای شهری و پیراشهری مورد: شهر میاندوآب. توسعه فضاهای پیراشهری، 1(1)، 111-128.
Baah, F. O., Teitelman, A. M., & Riegel, B. (2019). Marginalization: Conceptualizing patient vulnerabilities in the framework of social determinants of health—An integrative review. Nursing inquiry, 26(1), e12268.
Berreman, G.D. (2001). International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences: Inequality: Comparative Aspects. , (), 7377–7382.
Bhadra, S. (2023). Marginalized Youths and Inequalities: The Global Scenario and Way Forward. In Handbook of Youth Development: Policies and Perspectives from India and Beyond (pp. 387-411). Singapore: Springer Nature Singapore.
Bhatt, B., Qureshi, I., Shukla, D. M., & Hota, P. K. (2023). Prefiguring Alternative Organizing: Confronting marginalization through projective cultural adjustment and tempered autonomy. Organization Studies, 01708406231203295.
Breen, R. & Jonsson, J. O. (2005). Inequality of Opportunity in Comparative Perspective: Recent Research on Educational Attainment and Social Mobility. Annual Review of Sociology 31 (2005): 223–43.
Carmo, R. M. (2021). Social inequalities: theories, concepts and problematics. SN Social Sciences, (2).
Carter, L & Sean, F. (2014). Inequality Matters, ReardonStanford University.
Chamberlain, B. (2009). Phenomenology. Clinical Nurse Specialist, 23(2), 52–53.
Connelly, L. M. (2010). What is phenomenology? Medsurg Nursing, 19(2), 127.
Costa, A. F. (2012). Desigualdades Sociais Contemporâneas. Mundos Sociais, Lisbon.
Crossman, A. (2018). The Sociology of Social Inequality, ThoughtCo.
Delanty, G., Wodak, R., Jones, P. (2011). Identity, Belonging and Migration : Towards a Theory of Structural Discrimination: Cultural, Institutional and Interactional Mechanisms of the ‘European Dilemma’.
Grusky, D., Kanbur, R. (2006). Poverty and Inequality (Studies in Social Inequality)-Stanford University Press.
Herzfeld, M. (1993). The Social Production of Indifference, University of Chicago Press.
https://www.saferspaces.org
Kammerbauer, M., & Wamsler, C. (2017). Social inequality and marginalization in post-disaster recovery: Challenging the consensus? International journal of disaster risk reduction, 24, 411-418.
Kempin Reuter, T. (2019). Human rights and the city: Including marginalized communities in urban development and smart cities. Journal of Human Rights, 18(4), 382-402.
Malterud, K. (2001). Qualitative research: standards, challenges, and guidelines. The lancet, 358(9280), 483-488.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. SAGE Publications, Inc.
Piketty .T. (2020). Capital and ideology. Cambridge, Belknap.
Robinson, R & bell, B. (1978). Equality; Success and Social justice in England and the United States. A.S. R, vol. 43(April) 125-143.
Smith.J. A., Flower.P and Larkin. M (2009), Interpretative Phenomenological Analysis: Theory, Method and Research. London: Sage.
Steenberg, R., & Rippa, A. (2019). Development for all? State schemes, security, and marginalization in Kashgar, Xinjiang. Critical Asian Studies, 51(2), 274-295.
Sumerau, J. E., Forbes, T. D., Denise, E. J., & Mathers, L. A. (2021). Constructing allyship and the persistence of inequality. Social Problems, 68(2), 358-373.
Therborn, G. (2006). Inequalities of the world new theoretical frameworks: multiple empirical approaches. Verso, London.
William T. (2014). Inequality Matters, Prudence L. Carter and Sean F.
Wojnar, D. M., & Swanson, K. M. (2007). Phenomenology: an exploration. Journal of holistic nursing: official journal of the American Holistic Nurses' Association, 25(3), 172–185.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 13، شماره 2
پاییز و زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 1-24

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار