اَل قویوب: سیاست‌گذاری و سلب زیستن در راستاکوچه، محله‌ای تاریخی در تبریز

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم اجتماعی، مدیر هسته پژوهشی مردم‌شناسی فرهنگی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

10.22034/jeds.2024.61723.1812

چکیده

فکر مراقبت و حفاظت از بافت‌‌ها، محله‌‌ها و آثار تاریخی در قالب طرح‌‌های جامع شهری، ثبت آثار، تصویب قوانین و ضوابط و تنظیم آیین‌‌نامه‌‌ها طی حدود نیم قرن گذشته بر زندگی در محله‌‌هایی با بافت تاریخی و قدیمی تأثیر عمیقی گذاشته است. هدف این مقاله، بررسی مردم‌‌شناختی و زمینه‌مند کردن سیاستگذاری نهادهای رسمی در زندگی در محله‌‌ی تاریخی راستاکوچه در مرکز شهر تبریز است. به خاطر تمرکز پژوهش بر رابطة بین نهادها و اجتماعات محلی، برای استخراج قوانین مربوط به سیاستگذاری‌‌های نهادها و مقامات آنها از روش مطالعات اسنادی و بررسی خبرگذاری‌ها و برای مشاهدة فضاهای زیسته در محله‌‌ها از روش مردم‌‌نگاری و فنون آن شامل مشاهده و حضور بهره برده‌‌ام.
برآیند سیاست‌‌گذاری‌‌های محلی، ملی و بین‌‌المللی در قالب طرح‌‌های جامع، قانون‌‌های مجلس و پایگاه جهانی یونسکو در حدود نیم قرن گذشته، در کردار «اَل قویوبِ» (دست گذاشتن) اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی تجسم یافته است. سیاست «اَل قویوب» که می‌‌بایست به سبک ایجابی با مجموعه‌‌ای وسیع از مطالعات و اقدامات ویژه موجب مراقبت و زنده شدن بافت تاریخی این‌‌سو و آن‌‌سوی باروی قدیمی می‌‌شد، به یک شیوة سلبی کوته‌‌فکرانه تقلیل یافت: ساخت‌‌وساز بالای 7.5 متر ممنوع یا پذیرفتن خطر زیستن در خانه‌‌هایی که دچار فرسودگی‌‌اند. بسیاری از اهالی خانه‌‌‌‌های قدیمی‌‌شان را وانهادند و از محله‌‌ها رفته و آواره و مستأجر شده‌‌اند. تأثیر ملموس این سیاست‌‌ها و وانهادگی در اجتماع محلی عبارت بودند از: خانه‌‌های رو به ویرانی، مخروبه‌‌های وسیع، درهای صدمه‌‌دیده، درهای قفل‌‌دار، شکستن رد بارو، تخلفات ساخت‌وساز، ناهمسازی سکونتی، و وضع آنارشیک. نتیجه، سلب ساکنان از زیستن در محله‌ی خودشان بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Al Ghoyoob: Policymaking and Foreclosure of Living in Rasta-Kuche, Historical Neighborhood in Tabriz

نویسنده [English]

  • Asghar Izadi-Jeiran
Associate Professor, Department of Social Sciences, Director of the Cultural Anthropology Research Core, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The aim of this article is an anthropological study of policy making of formal institutions and its effect on the life in the neighborhoods in historical and old contexts, in the center of Tabriz city. By focusing on the relationship between institutions and local communities, I used library studies and online news agencies for extracting laws of institutional politics, and ethnography by observation and participation for observing lived spaces in the neighborhoods.
Policymaking in the international, national, and local levels in comprehensive programs, laws of parliament and UNESCO world sites in half of the century lead to “Al Ghoyoob” politic in the practice of the Office of East Azerbaijan Cultural Heritage. This politics means ban of construction beyond one floor and therefore people leaved their homes. Now we see the concrete effects of the politics and abandonments: homes which are to be corroding, extensive house destructions, damaged doors, locked doors, construction violations, residential heterogeneity, and anarchic condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anthropology of policymaking
  • Cultural Heritage
  • Historical Neighborhoods
  • Home
  • Al Ghoyoob
ایرنا. (1400)، غبار تخریب بر چهره بافت تاریخی تبریز، 11 بهمن. irna.ir/xjHnW8
ایسنا. (1399)، بافت تاریخی تبریز، حیات خلوت بساز بفروش‌‌ها، 2 آذر. isna.ir/xdH6yw
پورسراجیان، محمود. (1394) «ارزش‎های محله تاریخی و معیارهای تغییر در آن از نظر ساکنان»، باغ نظر، دوره‌ی 12، شماره‌ی 35، ص 52-39.
دهقان ریک‌‌آبادی، ک و فراهانی، م. (1400)، ارزیابی پیامدهای مداخلات کلان ‌‌مقیاس شهری در بافت تاریخی با تاکید بر اثرات اقتصادی: نمونه موردی بافت حوزة بلافصل مجموعة صاحب‌‌الامر شهر تبریز، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره‌‌ی 6، شماره‌‌ی 1، ص 137-115.
شورای عالی شهرسازی و معماری ایران. (1395)، «مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص طرح جامع شهر تبریز»، 15 آذر، rc.majlis.ir/fa/law/print_version/1003844
عباسی، ب. (1398)، ابعاد حقوقی ثبت آثار تاریخی در فهرست آثار ملی، پژوهش‌‌های نوین حقوق اداری، دوره‌‌ی 1، شماره‌‌ی 1، ص 30-10.
قره‌‌بیگلو، م و دیگران. (1398)، معماری میان‌افزا؛ رویکردی میان‌‌رشته‌‌ای برای طراحی در بافت تاریخی: نمونة موردی مجموعة تجاری مشروطه در بافت تاریخی بازار تبریز، باغ نظر، دوره‌‌ی 16، شماره‌‌ی 76، ص 68-57.
مجلس شورای اسلامی. (1398)، «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌‌های تاریخی- فرهنگی»، rc.majlis.ir/fa/law/show/1199470
مجلس شورای اسلامی. (1382) قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، rc.majlis.ir/fa/law/show/94002
مهندسین مشاور نقش محیط. (1395)، طرح توسعه و عمران (جامع) تبریز، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
میراث آریا. (1399)، ابلاغ ضوابط احداث بنا در محدوده املاک مجاور عرصه بناهای ثبت ملی، 28 اردیبهشت. chtn.ir/xZ4
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی. (1398)، دستورالعمل اجرایی تعیین حریم آثار ملی، 2 تیر.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی. (1399)، ضوابط ارتفاعی حریم بناهای ثبت‌‌شده در فهرست آثار ملی در محدوده املاک مجاور عرصة آثار، 28 اردیبهشت.
Dubois, V, (2017) Policy Ethnography as a Combat Sport: Analysing the Welfare State against the Grain, in If Truth Be Told: The Politics of Public Ethnography, edited by Didier Fassin, Durham: Duke University Press, pp. 184-204.
Doratli, N. (2005). Revitalizing historic urban quarters: a model for determining the most relevant strategic approach, European Planning Studies, 13 (5): 749-772.
Fetterman, D. (2015). Ethnography in Applied Social Research”, in International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, Volume 8, edited by James Wright, Elsevier, pp. 184-191.
Gledhill, J, (2000) Power and Its Disguises: Anthropological Perspectives on Politics, London, Pluto.
Greenhouse, C, (2018) Political Anthropology, in The International Encyclopedia of Anthropology, edited by Hilary Callan, John Wiley & Sons.
Gupta, A, (2012) Red Tape: Bureaucracy, Structural Violence, and Poverty in India, Durham, NC, Duke University Press.
Hull, M, (2012). Government of Paper: The Materiality of Bureaucracy in Urban Pakistan, Berkeley, University of California Press.
ICOMOS (International Council on Monuments and Sites). 2009. Tabriz Historic Bazaar Complex, whc.unesco.org/en/list/1346/maps/
ICOMOS (International Council on Monuments and Sites). 2010. Tabriz Historic Bazaar (Iran), whc.unesco.org/document/152434, pdf.
Krohn-Hansen, Ch, (2015) Political Anthropology, in International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Elsevier, Vol. 18: 335–341.
Lewellen, T, (2003) Political anthropology: An Introduction, Westport, Praeger.
Li, T, (2007) The Will to Improve: Governmentality, Development, and the Practice of Politics, Durham, NC, Duke University Press.
Mathews, A, (2011) Instituting Nature: Authority, Expertise, and Power in Mexican Forests, Cambridge, MA: MIT Press.
Nugent, D & Vincent, eds, (2007) A Companion to the Anthropology of Politics, Wiley-Blackwell.
Pelto, P. J & Pelto, G. H. (1978). Anthropological Research: The Structure of Inquiry. Cambridge University Press, New York.
Song, Sh, (2010) The Effectiveness of Rgeneration Policy in Historic Urban Quarters in England (1997-2010), PhD Thesis, University of Nottingham.
Tate, W, (2020) Anthropology of Policy: Tensions, Temporalities, Possibilities, Annual Review of Anthropology, 49 (1): 83-99.
Vincent, J, ed, (2002) The Anthropology of Politics: A Reader in Ethnography, Theory and Critique. Hoboken, NJ, Wiley Blackwell.
Vincent, J, (1990) Anthropology and Politics: Visions, Traditions and Trends, Tucson, University of Arizona Press.