نسبت سنجی اقتصادسیاسی دوره سازندگی در ایران با ویژگی های دولت توسعه گرای لفت ویچ

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی گرایش سیاستگذاری عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز،تبریز، ایران

10.22034/jeds.2024.60619.1796

چکیده

تحقیق حاضر می کوشد با روشی تحلیلی-تطبیقی و با بهره گیری از داده های بدست آمده از منابع کتابخانه ای به کشف مهمترین عناصر و مولفه های اقتصادسیاسی دوران سازندگی در ایران(1376-1368) و نسبت سنجی آن با ویژگی های دولت توسعه گرا بر اساس متغیرهای دولت توسعه گرای لفت ویچ بپردازد.لفت ویچ پنج ویژگی وجود نخبگان توسعه گرا، قدرت بوروکراتیک و توانایی نهادی، استقلال دولت از طبقات اجتماعی، وجود جامعه مدنی ضعیف و بستر بین المللی مناسب برای توسعه کشور را برای دولت توسعه گرا ذکر کرده است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که مهمترین ویژگی ها و گزاره های حاکم بر دولت سازندگی و نخبگان حاکم این دوره عبارت بودند از: لیبرالیسم اقتصادی، توسعه گرایی اقتصادی، رئالیزم اسلامی در سیاست خارجی، پراگماتیزم و عمل گرایی، تکنوکراسی و فن سالاری، خصوصی سازی و تعدیل ساختاری و به همین دلایل فضای کلی دولت سازندگی دارای ویژگی های مشابه دولتهای توسعه گرا بوده است. دولت سازندگی دارای اقتدار بوروکراتیک و توانایی فنی-نهادی نسبتا بالا برای پیشبرد پروژه توسعه کشور بود، این دولت دارای استقلال بالایی از طبقات مختلف اجتماعی بود و روابط ویژه ای با طبقه سرمایه داری تجاری-صنعتی داشت. جامعه مدنی در این دوره هرچند روبه رشد اما نسبتا ضعیف ارزیابی می شود. متغیر بستر بین المللی توسعه علی رغم بهبود نسبت به دهه اول انقلاب اما در مقایسه با دولتهای توسعه گرای شرق آسیا نامطلوب ارزیابی می شود. این دولت کم و بیش واجد ویژگی های دولت توسعه گرای لفت ویچ است و این شباهت در متغیرهای وجود نخبگان توسعه گرا،استقلال نسبی دولت از طبقات و وضعیت جامعه مدنی بیشتر از متغیرهای اقتدار بوروکرتیک(توانایی نهادی و فنی)و بستر بین المللی مناسب برای توسعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Econometric analysis of the construction period in Iran with the characteristics of the developmentist government of Leftwich

نویسندگان [English]

  • saeed safi 1
  • rajab izadi 2
1 PhD student in Political Science, Public Policy, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The present research tries to discover the most important political economic elements and components of the construction period in Iran (1376-1368) with an analytical-adaptive method and using the data obtained from library sources and compare it with the characteristics of the development-oriented government. The basis of the variables of the development government of Leftwitch. Leftwitch has mentioned five characteristics for the development government: the existence of developmental elites,bureaucratic power and institutional ability,the independence of the government from social classes,the existence of a weak civil society,and a suitable international platform for the development of the country. . The findings of this research show that the most important characteristics and propositions governing the constructive government and the ruling elites of this period were: economic liberalism,economic development,Islamic realism in foreign policy,pragmatism and pragmatism,technocracy and technocracy. Privatization and structural adjustment,and for these reasons,the general atmosphere of the constructive government has had the same characteristics as the development-oriented governments. The construction government had relatively high bureaucratic authority and technical-institutional ability to advance the country's development project,this government had high independence from different social classes and had special relations with the commercial-industrial capitalist class. Although civil society is growing in this period,it is considered relatively weak. Despite the improvement compared to the first decade of the revolution,the variable of the international development platform is evaluated as unfavorable compared to the development-oriented governments of East Asia. This government more or less has the characteristics of the developmental government of Leftwich and this similarity in the variables of the existence of developmental elites,the relative independence of the government from the classes and the state of civil society is more than the variables of bureaucratic authority and a suitable international platform for development has been

کلیدواژه‌ها [English]

  • developmental government
  • Leftwitch
  • sazandegi government
  • political economy
  • development
منابع
ابراهیم بای سلامی، غ. ح (1386) مناسبات دولت و جامعه از دیدگاه جامعه‌شناسی، نامه علوم اجتماعی، شماره 30، صص 26-1.
احکام برنامه‌های توسعه اول تا پنجم جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس.
احمدی امویی، بهمن (1383) اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: گام نو.
اسکاچپول، تد (1388) دولت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی، مترجم م. رویین تن، تهران: سروش.
الیوت، جان (1386) «نهادگرایی به عنوان رهیافتی به اقتصاد سیاسی»، ترجمه آرش اسلامی و علی نصیری اقدم، مجله اقتصاد سیاسی، سال دوم، شماره 5 و 6، تابستان و پاییز، صص 96-63.
اوانز، پیتر (1380)، توسعه یا چپاول؛ نقش دولت در تحول صنعتی، ترجمه­ی عباس مخبر، تهران، طرح نو.
ایوانز، پیتر (1385)، «چالش‌های گرایش نهادی: فرصت‌های جدید میان رشته‌ای در تئوری توسعه، ترجمه رضا مجیدزاده، فصلنامه اقتصادسیاسی، سال اول، شماره اول، تابستان، صص 37-16.
بشیریه، حسین (1392)، دیباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی، چاپ اول، تهران، نشر نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1386)، جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ چهاردهم، تهران، نشر نی.
پیج، ج. و جلدر، ل. ون (1383)، مقاله «حلقه‌های مفقوده؛ قابلیت نهادی، اصلاحات در حوزه سیاستگذاری و رشد در خاورمیانه و شمال آفریقا»، در حسن حکیمیان و زیبا مشاور، دولت و تحول جهانی: اقتصاد سیاسی‌گذار در خاورمیانه، ترجمه­ی عباس حاتمی­زاده، تهران، کویر.
حاجی یوسفی، ا.م (1378)، دولت، نفت و توسعه اقتصادی در ایران، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
چانگ، ها-جون (1392)، اقتصاد سیاسی سیاست صنعتی، ترجمه اصلان قودجانی، مشهد، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی.
درگاهی، حسن (1384) نقش دولت در فرآیند توسعه صنعتی، تهران، انتشارات دانشگاه شریف.
درودی، مسعود (1396) نفت و سیاستگذاری صنعتی در ایران پس از انقلاب، پایان‌نامه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
دلفروز، محمدتقی (1393) دولت و توسعه اقتصادی؛ اقتصاد سیاسی توسعه در ایران و دولت‌های توسعه‌گرا، تهران، آگاه.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1387)، ضرورت‌ها و کارکرد دیپلماسی در سیاست خارجی توسعه‌گرا، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
رمضانی، روح‌الله (1399)، تاریخ سیاست خارجی ایران، تهران: نشر نی.
سیف‌اللهی، سیف‌الله (1399)، جامعه‌شناسی توسعه اقتصادی - اجتماعی ایران: زمینه‌ها، موانع و تنگناها، تهران: جامعه پژوهان سینا.
عظیمی دولت‌آبادی، امیر (1387)، منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کارشناس، مسعود (1382)، نفت، دولت و صنعتی شدن در ایران، ترجمه علی اصغر سیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب، تهران: گام نو.
کدی، نیکی (1383)، نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت خواه تهران، نشر قومس.
گزارش‌ها و نمابرهای مختلف، شمارگان گوناگون، مرکز پژوهش‌های مجلس.
لفت­ویچ، آدریان (1385)، دولت‌های توسعه‌گرا؛پیرامون اهمیت سیاست در توسعه، ترجمه جواد افشار کهن، تهران، مرندیز و نی‌نگار.
موثقی، احمد (1401)، اداره امور توسعه و سیاستگذاری توسعه‌ای، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
موثقی، احمد (1396)، اقتصادسیاسی آسیای جنوب شرقی، تهران: انتشارات قومس.
موثقی گیلانی، سیداحمد (1396). «توسعه و سیاست خارجی توسعه‌گرا»، کنفرانس ملی چشم‌انداز بیست ساله و الزامات سیاست خارجی توسعه‌گرا.
مومنی، فرشاد (1374)، کالبدشناسی یک برنامه توسعه، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، مؤسسه تحقیقات اقتصادی.
نتایج آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر (سال‌های گوناگون)، مرکز آمار ایران.
نماگرهای اقتصادی، منتشر شده به وسیله بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، شماره‌های گوناگون.
نقش دولت در جهان در حال تحول (1384) منتشر شده به وسیله بانک جهانی، ترجمه گروه مترجمان، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
نیلی، مسعود و دیگران (1382)، خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور، تهران، دانشگاه صنعتی شریف و انتشارات علمی.
نیلی، مسعود و دیگران (1391)، دولت و رشد اقتصادی در ایران، چاپ سوم، تهران، نشر نی.
نیلی، مسعود (1384)، تجربه توسعه صنعتی در جهان، انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
هادی­زنوز، بهروز (1383) تجربه سیاست‌های صنعتی در ایران، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
هانتیگتون، ساموئل (1375)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشرعلم.
هایامی، یوجیرو (1394)، اقتصاد توسعه؛ فقر و ثروت ملل، ترجمه غلامرضا آزاد، تهران، نی.
Amsden, Alice (1990) "Third World Industrialization : Global Fordism or a New Global'', New Left Review, 182, July-August, pp.5.31.
Amsden, A. (1989): Asia’s Next Giant: South Korea and Late Industrialization. Oxford: Oxford University Press.
Amsden, A. (1989) Asia’s Next Giant.New York: Oxford University Press.
Chang, H.J.(2002). Kicking away the ladder: development strategy in historical perspective. Anthem Press.
Chang, H.J., & Bond, J. (2007) Bad Samaritans. Brilliance Audio.
Chang, H-J. (1993) "The Political Economy of Industrial Policy in Korea", Cambridge Journal of Economics 17(2): 131–57.
Chang, H-J. (1994) The Political Economy of Industrial Policy. Basingstoke: Macmillan.
Chang, H-J. (1994). "The Political Economy of Industrial Policy", New York: St. Martin’s Press.
Chang, H-J. (1998) ‘Luxury Consumption Control and Economic Development’. Geneva: UNCTAD.
Chang, H-J. (2002) Kicking Away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective. London: Anthem Press.
Chang, H-J. (2007a) Bad Samaritans. The Myth of Free Trade and the Secret History of Capitalism. London: Random House; New York: Bloomsbury USA.
Chang, H-J. (2007b) ‘Policy Space in Historical Perspective, with Special Reference to Trade and Industrial Policies’, Economic and Political Weekly 41(7): 627–33.
Chang, H-J. (2010)23 Things They Don’t Tell You About Capitalism. London: Penguin Group.
Evans, P. (1995). Embedded Autonomy: States & Industrial Transformation. Gereffi, G. (2014). Global value chains in a post-Washington Consensus world. Review of International Political Economy, 21(1).
Evans. Lieberman(2003): Race and Regionalism in the Politics of Taxation in Brazil and South Africa, Princeton University, New Jersey.
Johnson, C(1982). MITI and the Japanese Miracle, Stanford, Stanford University Press.
Johnson, C. (1984). "The Idea of Industrial Policy, The Industrial Policy Debate", San. Francisco: Institute for Contemporary Studies.
Lall, S. (2003). Reinventing industrial strategy: The role of government policy in building industrial competitiveness.
Suffian, firdausi (2021)Political Economy of Malaysia’s Industrial Policy: Institutional Capacity and the Automotive Industry, Springer Singapore press. 2021.
World Bank(1993). The East Asian Miracle – Economic Growth and Public Policy, New York, Oxford University Press.