تحلیل جامعه شناختی رابطه بین شاخص‌های کیفیت بافت شهری با انزوای اجتماعی زنان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، ایران.

2 استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 کارشناسی ارشد، مطالعات زنان، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

4 دانشجوی دکترا، جامعه شناسی فرهنگی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، کردستان، ایران

10.22034/jeds.2024.60504.1794

چکیده

یکی از آسیب‌های وارد شده به روابط اجتماعی، پدیده انزوای اجتماعی ناشی از تضعیف پیوندهای اجتماعی در جامعه مدرن است که به نوبه خود می‌تواند متاثر از بافت شهری امروزی نیز باشد. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین شاخص‌های کیفیت بافت شهری و انزوای اجتماعی زنان در سال 1402 بوده است. جامعه آماری، زنان بالای 18 سال شهر اصفهان می‌باشند. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای از بین مناطق بالا، متوسط و پایین شهر (از مناطق سه‌گانه چند خیابان انتخاب و از هر خیابان چندکوچه و در هر کوچه چند نفر از زنان ساکن آن منطقه)صورت گرفته است. تعداد 350 نمونه با ابزار پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند . روایی و پایایی پرسشنامه به وسیله اساتید راهنما و همچنین آزمون‌های آماری مورد تایید قرار گرفت. نتایج داده‌ها به وسیله نرم افزار spss نشان می‌دهد که کیفیت بافت کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با انزوای زنان رابطه منفی و معناداری دارد. یعنی با افزایش مطلوبیت و کیفیت بافت شهری، انزوای زنان در همه ابعاد تنهایی ، عجز، یاس اجتماعی و تحمل اجتماعی کاهش می یابد. تاثیر کیفیت کالبدی بر انزوای اجتماعی بیشتر از سایر ابعاد است (328/0-). بعد از آن به ترتیب کیفیت اجتماعی با ضریب (241/0-)، کیفیت فرهنگی با ضریب (232/0-) و کیفیت اقتصادی با ضریب (121/0-) بر انزوای اجتماعی زنان اثر دارد. همچنین نتایج کلی آزمون همبستگی بین کیفیت بافت شهری و انزوای زنان نشان می‌دهد دو متغیر با ضریب (257/0-) رابطه معنادار و منفی دارد. به این معنی که با افزایش کیفیت بافت شهری، میزان انزوای اجتماعی زنان کاهش می یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological study of the effect of urban fabric quality indicators on women's social isolation

نویسندگان [English]

  • Hamid Dehghani 1
  • Vahid Ghasemi 2
  • Kosar Abbasi 3
  • zahra jalali 4
1 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Professor, Department of Social Sciences, Isfahan University, Isfahan, Iran
3 MA, Women Studies, Faculty of Literature and Humanities, Isfahan University, Isfahan, Iran
4 PhD student, Department of Social Sciences, Faculty of Social Sciences, Kurdistan, Iran
چکیده [English]

One of the damages to social relations is social isolation caused by the loosening of social bonds, which in turn can be affected by today's urban context. Therefore, the aim of the current research is to investigate the sociological relationship between the qualitative indicators of the urban context and the social isolation of women in 1402. The statistical population is women over 18 years old in the city of Isfahan. Sampling was done using a cluster method from the upper, middle and lower areas of the city (some streets and alleys from each street and some women living in that area were selected from the three areas). The number of 350 samples has been checked with the questionnaire tool. The validity and reliability of the questionnaire was confirmed by the supervisors and also by statistical tests. The data results using spss software show that the quality of physical, economic and social fabric has a negative and significant relationship with women's isolation. That is, by increasing the desirability and quality of the urban context, the isolation of women in all aspects of loneliness, helplessness, social despair and social tolerance will decrease. The impact of physical quality on social isolation is greater than other dimensions (-0.328). After that, social quality with a coefficient (-0.241), cultural quality with a coefficient (-0.232) and economic quality with a coefficient (-0.121) have an effect on women's social isolation. Also, the general results of the correlation test between the quality of the urban fabric and the isolation of women show that these two variables have a significant and negative relationship with the coefficient (-0.257). That is, with the increase in the quality of the urban context, the amount of social isolation of women decreases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban context
  • Isfahan city
  • women
  • social isolation

مراجع

ابوالفتحی ممتاز، یداله؛ نیلوفر، محمودی؛ فروغان، مهشید؛ زنجری، نسیبه؛ محقق کمال، سید حسین، (1398)، شیوع انزوای اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در بین سالمندان شهر تهران در سال1398. توانبخشی، 90(1)، صص 95-111.
آرون، ریمون، (1378)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه­شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی.
آزادارمکی، نقی؛ کمالی، افسانه، (1395)، اعتماد، اجتماع، جنسیت، مجله جامعه‌شناسی ایران، 5(2)، صص 100-132.
اسمی جوشقانی، زهرا، (1401)، بررسی تاثیر عوامل جامعه‌پذیری بر انزوای اجتماعی شهروندان شهرستان کاشان، مجله پویش در آموزش علوم انسانی، پیاپی 27، صص 37-51.
بشیری، یاسر؛ نامدار زنگنه، فریبا؛ کوهی کمالی، شیوا، (1395)، بررسی میزان انزوای اجتماعی در زنان سرپرست خانوار. همایش بین‌المللی افق‌های نوین در علوم تربیتی، روانشناسی و آسیب‌های اجتماعی، PHCONF01_053
پور‌احمد، احمد، آروین، محمود، رحیم‌پور، نگار، (1396)، ارزیابی احساس امنیت زنان در فضاهای شهری (مطالعه موردی، منطقه یک شهر اهواز)، مطالعات شهری، 6(23)، پیاپی 23، صص 53-68.
پورحسین روشن، حمید؛ پورجعفر، محمدرضا؛ علی­اکبری، صدیقه، (1400)، تبیین عدالت جنسیتی در فضاهای شهری، مورد مطالعه: فضای شهری مجموعه خواهر امام رشت، فصلنامه برنامه­ریزی توسعه شهری و منطقه­ای، 4(10)، صص 115-145.
تانکیس، فرن، (1390)، فضا، شهر و نظریه اجتماعی: مناسبات اجتماعی و شکل­های شهری، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
چلبی، مسعود؛ امیرکافی، مهدی، (1381)، «تحلیل سطحی انزوای اجتماعی». مجله جامعه­شناسی ایران، 5(2)، صص 3-31.
رشیدی، طلا؛ ملک حسینی، عباس، (1393)، مدرنیته و تاثیر آن بر هویت‌یابی زنان در فضاهای عمومی شهری (مورد مطالعه: پارک ائل‌گلی تبریز)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 2(3)، صص343-370.
رضایی­نسب، زهرا؛ فتوحی، سردار، (1398)، بررسی تفاوت‌های جنسیتی در انزوای اجتماعی زنان در شهر تهران. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 8(26)، صص 127-160.
زیمل، جورج، (1372)، کلانشهر و حیات ذهنی. ترجمه یوسف اباذری، فصلنامه‌ علوم اجتماعی، 3(1)، صص53-66.
سام‌آرام، عزت‌اله؛ امینی یخدانی، مریم، (1388)، بررسی وضعیت سلامت زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی قم. فصلنامه تخصصی بانوان شیعه، 3(21)، صص 133- 160.
ساندرز، پیتر، (1392)، نظریه اجتماعی و مسأله شهری، ترجمه محمود شارع پور، تهران: تیسا.
فتحی، سروش، (1395)، تحلیلی بر روابط اجتماعی در فضای شهری پایدار. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 4(4)، صص  47-64.
فلاح‌پور، شهاب؛ نظری، نوشین؛ فلاح‌پور، حجت، (1400)، بررسی تأثیر فضای شهری بر احساس امنیت زنان (نمونه موردی: محله جهانگیرآباد شهر خرم­آباد). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، 13(48)، صص 121-141.
قربانی، علیرضا؛ اونق، نازمحمد؛ صالحی، عبدالرضا، (1401)، تحلیل عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر انزوای اجتماعی: مورد مطالعه شهر باغبهادران. تحقیقات فرهنگی ایران، 15(2(پیاپی 58))، صص 157-187.  SID. https://sid.ir/paper/1052006/fa
قهرمانی، محمدعلی؛ امینی، الهام، (1401)، بررسی نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محله‌های شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی، نمونه موردی: (محله تجریش و محله شاه عبدالعظیم تهران)، جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(43)، صص 74-92.
کلانتری، عبدالحسین؛ حسینی‌زاده آرانی، سیدسعید، (1394)، شهر و روابط اجتماعی: بررسی ارتباط میان میزان انزوای اجتماعی و سطح حمایتی اجتماعی دریافتی با میزان تجربه احساس تنهایی (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی). مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)، 5(16)، صص 87-118.
کرمانی، فاطمه، (1399)، پایان‌نامه بررسی رابطه سلامت اجتماعی وانزوای اجتماعی در زنان مراجعه کننده به بیمارستان شهید محلاتی تبریز. تبریز، دانشگاه تبریز.
کیویستو، پیتر، (1386). اندیشه­های بنیادی در جامعه­شناسی، تهران: نشر نی.
مدرسی یزدی، فائزه السادات؛ فرهمند، مهناز؛ افشانی، علیرضا، (1396). بررسی انزوای اجتماعی دختران مجرد و عوامل فرهنگی اجتماعی مؤثر برآن (مطالعه دختران مجرد بالای 30 سال شهر یزد). مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی)، 8(1)، صص 121-144. SID. https://sid.ir/paper/173536/fa
محمدی، جمال؛ جهانگیری، امید؛ پاکدامن، یوسف، (1395). تجربه احساس ناامنی زنان در فضاهای شهری. فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، 17(33)، صص 7-30.
Locher, Julie L. Christine S. Ritchie, David L. Roth, Patricia Sawyer Baker, Eric V   Bonder, Richard M. Allman (2019), " Social isolation, Support, and capital and nutritional risk in an older sampel: ethnic and gender differences", Social Science & Medicine 60, 747-761.
Menec VH, Newall NE, Mackenzie CS, Shooshtari S, Nowicki S (2019) Examining individual and geographic factors associated with social isolation and loneliness using Canadian Longitudinal Study on Aging (CLSA) data. PLoS ONE 14(2): e0211143. https://doi.org/10.1371/ journal.pone.0211143.
SANTOS, L. L. dos; VIEGAS, L. B.; TEIXEIRA, M. L.; OLIVEIRA, R. de C. M.; BARBOSA, V. V. da S.; REIS, L. D. Social isolation as a trigger for violence against women in the pandemic experience. Research, Society and Development, [S. l.], v. 9, n. 8, p. e719986104, 2020. DOI: 10.33448/rsd-v9i8.6104. Disponível
Umberson, D.  Lin, Z.  Cha, H. (2023). Gender and Social Isolation across the Life Course. J Health Soc Behav; 63(3): 319–335. doi:10.1177/00221465221109634
YanLai, Ka. Sarkar,Chinmoy. Kumari, Sarika. Y.Ni, Michael. Gallacher, John. Webster, Chris. (2021). Calculating a national Anomie Density Ratio: Measuring the patterns of loneliness and social isolation across the UK’s residential density gradient using results from the UK Biobank study. Landscape and Urban Planning,Volume 215, 104194.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 13، شماره 1
بهار و تابستان 1403
آبان 1403
صفحه 55-75

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار