شناسایی آسیب های اجتماعی حاشیه نشینی در شهر بناب (مورد مطالعه: محله‌های ایران گاراژ (دیزج جنوبی)، دیزج آلمالو (دیزج شمالی) و آغداش)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 ستادیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران (نویسنده مسئول).

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 استادیار جامعه شناسی گروه جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

10.22034/jeds.2024.59700.1777

چکیده

رشد سریع شهرنشینی همراه با افزایش مهاجرت روستا-شهری بستری مساعد برای شکل‌گیری مناطق حاشیه‌ای در پیرامون شهرها فراهم نموده است. سرعت رشد شهرنشینی مسائل و معضلات زیادی را برای شهرها به دنبال داشته که از آن جمله می‌توان به مسائل حاشیه‌نشینی و رشد سکونتگاه غیررسمی اشاره کرد. در این میان شهر بناب به عنوان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی به واسطه برخورداری از ظرفیت های مختلف با مسئله حاشیه‌نشینی روبرو بوده است. تحقیق حاضر به بررسی مسائل آسیبهای اجتماعی حاشیه نشینی در شهر بناب پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع روش تحقیق کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد بوده و برای جمع آوری داده ها از مصاحبههای نیمه ساختاریافته استفاده شده است. جامعه آماری ساکنان محلات آغداش، دیزج جنوبی (ایران گاراژ)، دیزج شمالی (محله المالو) شهر بناب در استان آذربایجان شرقی بوده که 41 نفر از آنها مورد مصاحبه قرار گرفته و اشباع نظری حاصل شده است. بررسی و تحلیل مصاحبههای انجام شده حاکی از آن است که افراد ساکن در محلات حاشیه نشین به خاطر نبود مهارت و تخصص به مشاغل غیر رسمی مانند خرید و فروش مواد مخدر، مشروبات الکلی، کارگری و فرش بافی مشغول هستند و همچنین از علل عمده آسیب های اجتماعی در این محلات، می توان به مواردی نظیر نابرابریهای اقتصادی و اجتماعی، در دسترس بودن مواد مخدر و فقدان برنامه صحیح جهت پر کردن اوقات فراغت اشاره کرد. ترک تحصیل به خاطر فقر اقتصادی، سطح سواد پایین خانواده ها و معتاد بودن پدر و مادر باعث ایجاد پدیده ای به نام کودکان کار شده این عوامل باعث اشتغال کاذب شده و نیز فقدان مراکز فرهنگی باعث ایجاد بزهکاری در این مناطق شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Social Harms of Marginalization in Bonab City (Case of Study: Neighborhoods of Iran Garage (South Dizj), Dizj Almalu (North Dizj) and Aghdash))

نویسندگان [English]

  • Saeed Soltani Bahram 1
  • Khadijeh Oliyaei 2
  • Javad Jahangirzadeh 3
1 Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
2 Master's student in Sociology, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran.
3 Assistant Professor of Sociology, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

The rapid growth of urbanization along with the increase of rural-urban migration has provided a favorable platform for the formation of marginal areas around the cities. The rapid growth of urbanization has caused many problems and problems for cities, among which we can mention the problems of marginalization and the growth of informal settlements. Meanwhile, the city of Bonab, as one of the cities of East Azarbaijan province, has faced the problem of marginalization due to having different capacities. The present research has investigated the problems of social harms of marginalization in Bonab city. The current research is a qualitative research method based on foundational data theory and semi-structured interviews were used to collect data. The statistical population was the residents of Aghdash, South Dizj (Iran Garage), North Dizj (Almalo neighborhood) of Benab city in East Azerbaijan province, 41 of them were interviewed and theoretical saturation was achieved. The investigation and analysis of the conducted interviews indicate that the people living in the suburbs are engaged in informal jobs such as buying and selling drugs, alcoholic beverages, labor and carpet weaving due to the lack of skills and expertise, and it is also one of the main causes of injuries. Social in these neighborhoods, we can point to things like economic and social inequalities, the availability of drugs and the lack of a proper program to fill free time. Dropping out of school due to economic poverty, the low literacy level of families, and the addiction of parents has created a phenomenon called working children, these factors have caused false employment, and the lack of cultural centers has caused delinquency in these areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marginalization
  • Social Damage
  • Child Labour
  • Offended People
  • Bonab City
امیری، مجتبی، پورموسوی، سیدموسی و صادقی، منصوره. (1392)، مطالعه آسیب‌های اجتماعی ناشی از حاشیه‌نشینی در منطقه ۱۹ شهرداری تهران از دیدگاه مدیران شهری. اقتصاد و مدیریت شهری. ۲(۵): ۱۱۹-۱۳۷.
ایراندوست، کیومرث (1395)، سکونت‌گاه‌های رسمی و اسطوره حاشیه‌نشینی، تهران، انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران).
پیران، پرویز (1380)، تحلیل جامعه‌شناختی از مسکن شهری در ایران، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره 6، 27-48
حاج یوسفی، علی (1382)، حاشیه‌نشینان شهری و فرایند تحول آن (قبل از انقلاب اسلامی)، هفت شهر، 1(8)، 12-24.
حیدری نوشهر، مهری، و نظریان، اصغر. (1390). بررسی عوامل موثر بر حاشیه‌نشینی و بازتاب‌های آن، با تأکید بر کاربری خدمات شهری (مورد: شهر یزد). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 8 (شماره 1 (پیاپی 31))، 31-50.
ربانی، رسول، عریضی، فروغ‌السادات، وارثی، حمیدرضا و حسینی، محمدرضا. (1385). بررسی عوامل مؤثّر بر شکل‌گیری مسأله‌ حاشیه‌نشینی و پیامدهای اجتماعی آن در شهر اهواز. جغرافیا و توسعه، 4(7)، 89-114 doi: 10.22111/gdij.2006.3801
رضایی، محمدرضا و کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل‌گیری حاشیه‌نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی و امام حسن، برنامه‌ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
زنجانی، حبیب‌الله (1371)، جمعیت و شهرنشینی در ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
زنگی‌آبادی، علی، مبارکی، امید (1391)، بررسی عوامل موثر بر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی شهر تبریز و پیامدهای آن (مطالعه موردی: محلات احمدآباد، کوی بهشتی، خلیل‌آباد)، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 23(1)، 67-80.
سجاسی قیداری، حمدالله، صادقی، فخری، و قسمتی، لیلا. (1393). راهکار راهبردی کنترل رشد حاشیه نشینی در مناطق شهری مطالعۀ موردی: شهرستان بناب. جغرافیا و توسعه فضای شهری، 1(2)، 77-90. doi: 10.22067/gusd.v1i1.26779
سهراب‌زاده، مهران، و رضوانی، زهره (1400). فراترکیب مقالات پژوهشی در مورد عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی و پیامدهای آن در بازه زمانی (1398-1388). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 11(39)، 1-28. doi: 10.30495/uss.2021.686076
سیدحسین‌زاده‌یزدی، سعید، یعقوبی، علی (1399)، بررسی علل و پیامدهای حاشیه‌نشینی در کلان شهرهای کشور (بررسی موردی: حاشیه‌نشینی در کلان شهر مشهد)، راهبرد توسعه، 16(4)، 32-66.
شکویی، حسین (1394)، جغرافیای اجتماعی شهرها (اکولوژی اجتماعی شهر)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
عزیزی، فریبا، محسنی، رضاعلی، حضرتی، صومعه زهرا. (1402). بررسی جامعه شناختی تأثیر سکونت‌گاه‌های غیررسمی بر آسیب‌های اجتماعی (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)، مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، ۴(۸) :182-191.
علیزاده‌اقدم، محمدباقر و محمدامینی، حمیده. (1391). تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل‌گیری مناطق حاشیه‌نشین با نگرش ویژه بر شهر خمین. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(2)، 121-138.  doi: 10.22059/jisr.2012.36558
طالشی، معصومه، امیرفخریان، مصطفی (1390)، ناپایداری سکونتگاه‌های روستایی و آینده حاشیه‌نشینی در خراسان رضوی، جغرافیا (فصلنامه علمی - پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 9(29)، 83-107.
کریم‌زاده، حسین، خالقی، عقیل، و ولائی، محمد. (1398). آسیب‌شناسی اجتماعی حاشیه‌نشینی کلانشهر تبریز با رویکرد توانمندسازی. توسعه فضاهای پیراشهری، 1(2)، 15-34.
محسنی، رضاعلی (1389)، مساله حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی با تاکید بر توانمندسازی آن (مطالعه موردی: حاشیه‌نشینان شهر گرگان)، فصلنامه علمی - پژوهشی جغرافیای انسانی، 2(4)، 133-152.
نظریان، اصغر، سادین، حسین، زال‌نژاد، کاوه، استقامتی، مهناز، ولیانی، مهدی (1395)، بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی مهاجران شهر شهریار در سال ۱۳۸۸. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، ۳ (۳): ۱۱۵-۱۳۵. doi:10.18869/acadpub.jsaeh.3.3.115
نعمت‌الهی، سیمین دخت (1394)، تحلیل جامعه‌شناختی ناپایداری توسعه شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی کلان شهرها (نمونه موردی شهر تبریز)، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی، 8(26)، 37-51.
هادی، الهام، و هادی، الناز. (1397). بررسی روند و عوامل مؤثر در گسترش حاشیه‌نشینی در کلانشهر تبریز. جغرافیا و روابط انسانی، 1(2)، 633-649.
هادی‌زاده بزاز، مریم (1384)، حاشیه‌نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان، تهران: نشر آذر برزین.
Adel el, M., Sherine, S., Fadwa, k. (2016). Affordable Housing as a Method for Informal Settlements Sustainable Upgrading. Procedia - Social and Behavioral Sciences. Vol. 223. pp. 126-133.
Akter, T. (2010). Migration and living conditions in urban slums: implication for food security. The World Bank and Conditionality. School of Advanced International Studies, John Hopkins University, USA’, the Georgetown Public Policy Review, 7(1), 27-42.
Armiah, B. C. (2012). Slums as expressions of social exclusion: explaining the prevalence of slums in African countries. United Nations Human Settlements Programme (UN-HABITAT). Nairobi. Kenya. Pp 19-20. Retrived from http://www.oecd.org/ dev/ pgd/ 46837274.
Claude Bolay, J. (2010). Slums and urban development: Questions on society and globalization. The European Journal of Development Research, 18(2), 284–298.
Flacke, J. Sliuzas, R. (2011). Modeling Informal Settlement Growth in Dar es salaam, Tanzania, FIKRESELASSIE KASSAHUN ABEBE Enschede, The Netherlands, March 2011.
Howe, A. (2008). Social injury, revisited: Towards a feminist theory of social justice. International Journal of Sociology and Law, 15, 423 -438.
Marwa A. Khalifa. (2015). Evolution of informal settlements upgrading strategies in Egypt: From negligence to participatory development. Ain Shams Engineering Journal. 6(4). 1151-1159.
Melanie, L. (2014). Constructing ordinary places: Place-making in urban informal settlements in Mexico. Progress in Planning. Vol. 94. pp. 1-53.
Rodrigaez, A., Winchester, L ucy, (2005). Cities, democracy & governance in Latin America. International Social Science Journal, 48 (147), 73 -83.