بررسی فرهنگ انرژی خانگی در بین بهره‌برداران واحدهای مسکونی

نوع مقاله : مستخرج از پایاننامه

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد- مشهد- ایران

2 گروه علوم اجتماعی- دانشکده ادبیات- دانشگاه فردوسی مشهد

3 گروه علوم اجتماعی- توسعه و مردم‌شناسی دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

4 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22034/jeds.2023.53868.1688

چکیده

در جامعه ایران، مصرف انرژی و هدر رفت آن، به یک مسئله‌ی حیاتی تبدیل شده است. بر اساس منابع موجود، مصرف انرژی خانگی بیشتر از میانگین جهانی است. این پژوهش با تاکید بر فرهنگ انرژی مصرف‌کنندگان خانگی در کلانشهر تهران انجام شده است. وجه تمایز تحقیق حاضر با دیگر پژوهش‌ها در این است که هم مصرف روزمره انرژی و هم رفتارهای تهیه تجهیزات و مصالح ساختمانی که به انرژی مربوط است را بررسی نموده است. رویکرد این تحقیق کیفی و با راهبرد نظریه زمینه‌ای می‌باشد. مصاحبه‌ها به‌صورت نیمه‌ساختار‌یافته با ساکنان واحدهای مسکونی تا جایی‌که پژوهشگران به اشباع نظری برسند، انجام شد. بر همین اساس کد گذاری باز، محوری انجام گردید و سپس مقوله هسته از آن استخراج گردید. بر اساس کدهای مربوطه، یافته‌ها در سه بخش هنجارهای شناختی، فرهنگ مادی و رویه‌ها بهمراه موانع و تسهیلگرهای آنان تقسیم بندی شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هنجارهای شناختی اغلب کنشگران، در مصرف روزمره انرژی نسبتا مناسب است، اما در زمینه انتخاب تجهیزات و واحد مسکونی، بسیار پایین می‌باشد. از طرفی افرادی که درآمد پایینتری دارند، با انگیزه اقتصادی بر میزان مصرف روزمره انرژی، مدیریت بیشتری دارند. ولی تجهیزات و دستگاه‌های با استاندارد پایین‌تر استفاده می‌کنند. کنشگران پردرآمد کنترل پایین‌تری بر مصرف انرژی روزمره دارند، اما از تجهیزات با استاندارد بالاتری استفاده می‌کنند. مالکان و مستاجران نیز در فرهنگ مادی متفاوت هستند. مالکان با نگاه بلند مدت اقدام به بهره‌برداری از واحد مسکونی می‌کنند ولی مستاجران نگاه کوتاه مدتی دارند. از طرف دیگر مستاجران با انگیزه‌ی هزینه‌های مصرفی، در رویه‌های مصرف انرژی عملکرد بهتری دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the culture of home energy among the users of residential units

نویسندگان [English]

  • majid fatemikhesal 1
  • hosein Mirzaie 2
  • sadegh salehi 3
  • hosein akbari 4
1 Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Department of Community Education - Faculty of Literature - University of Ferdowsi Mashhad
3 Department of Social Sciences - Development and Anthropology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran
4 Associate Professor of Sociology, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

In Iranian society, energy consumption and waste have become vital problems. Based on available sources, household energy consumption is higher than the global average. This research emphasizes the energy culture of household consumers in the Tehran metropolis. The difference between the present research and other research is that it has examined the daily energy consumption and the behavior of purchasing equipment and building materials related to energy. The approach of this research is qualitative and with a grounded theory strategy. Semi-structured interviews were conducted with residents of residential units until the researchers reached theoretical saturation. Based on this, open, axial coding was done, and the core category was extracted from it. Based on the relevant codes, the findings were divided into three parts: cognitive norms, material culture, and procedures, along with their barriers and facilitators. The findings of the research show that the cognitive norms of most activists are relatively appropriate in daily energy consumption, but in the field of choosing equipment and residential units, they are very low. On the other hand, people with lower incomes have more control over their daily energy consumption with economic motivation. But they use equipment and devices with a lower standard. High-income activists have less control over daily energy consumption, but use equipment with a higher standard. Landlords and tenants also differ in material culture. Owners operate residential units with a long-term view, but tenants have a short-term view. On the other hand, tenants with the motivation of consumption costs perform better in energy consumption procedures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive norms
  • material culture
  • energy practices
  • energy culture
  • energy consumption

مراجع

اکبرنیا، الهه سادات؛ صالحی، صادق؛ فیروجائیان، علی اصغر؛ حیدری، غلامرضا (1401). شناسایی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر مصرف انرژی خانگی (مرور سیستماتیک بر مطالعات حوزه انرژی در ایران)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 11، شماره 2، تابستان 1401: 305-345.
دنیای اقتصاد (1398)، رتبه نخست ایران در بدترین میزان مصرف انرژی، تاریخ انتشار مطلب: ۱۳۹۸/۰۵/۲۳، ‌https://donya-e-eqtesad.com
ساتن، فیلیپ دبلیو (1393). درآمدی بر جامعه‌شناسی محیط‌زیست، ترجمه صادق صالحی، تعداد: 500، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
سازمان هواشناسی کشور (1396). دفتر مرجع ملی هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم، پژوهشکده اقلیم‌شناسی، مشهد (ویرایش هفتم).
سرشماری نفوس و مسکن، سال 1395: https://www.amar.org.ir
صادقانی شاهدانی، مهدی؛ خوشخوی، مهدی (1394). مدل یابی معادلات ساختاری مؤلفه‌های اقتصادی و فرهنگی تأثیرگذار بر رفتارمصرف انرژی در جوامع شهری. فصلنامه علمی -‌ پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 5 (2(پیاپی 18))، صص 112-93.
صالحی، صادق (1392). بررسی نقش عوامل نوین فرهنگی در اصلاح مصرف انرژی، طرح پژوهشی شرکت توزیع نیروی انرژی استان مازندران.
صالحی، صادق؛ فیروزجائیان، علی اصغر؛ موسوی، مهسا (1399). تحلیل اجتماعی مصرف انرژی خانگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی روستاهای ساری، فصلنامه «انرژی ایران»، دوره 23، شماره 2، تابستان 1399، صفحه 118-93.
صالحی، صادق؛ محمدی، جمال؛ امامقلی، لقمان (1395). تبیین جامعه‌شناختی الگوی مصرف برق شهروندان مازندران. مسائل اجتماعی ایران، سال هفتم، شمارة 1، بهار و تابستان 1395، صص 101-123.
محمود مولایی کرمانی، بتول؛ میرزایی، حسین؛ کلاهی، مهدی؛ کرمانی، مهدی (1400). فرهنگ‌های مختلف مصرف انرژی (موردمطالعه خانوارهای مشهدی)، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دوره 3، شماره 4، شماره پیاپی 9، دی 1400: 21-40.
وزارت نیرو (1397)، ترازنامه انرژی.
همتی، زهرا؛ شبیری، سید محمد (1394). تحلیلی بر مؤلفه‌های فرهنگ محیط زیستی مطالعه‌ی موردی: شهروندان شهر شیراز. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 8، شماره 4، زمستان 1394: 215-197.
Abrahamse, W., Steg, L., Vlek, C., & Rothengatter, T. (2005). A review of intervention studies aimed at household energy conservation. Journal of Environmental Psychology, 25(3), 273–291.
Adams, R. N. (1975). Energy and structure: a theory of social power. University of Texas Press.
Barton, B., Blackwell, S., Carrington, G., Ford, R., Lawson, R., Stephenson, J., Thorsnes, P., & Williams, J. (2013). Energy cultures: Implications for policymakers. Centre for Sustainability.
Boughey, D., & Webb, R. (2008). CFL Issues-Current Knowledge, Potential Solutions. Australian Government, Department of the Environment, Water, Heritage, and the Arts. Phase Out.
Broll, U. (1993). Foreign production and international hedging in a multinational firm. Open Economies Review, 4(4), 425–432. https://doi.org/10.1007/BF01011139
Brounen, D., Kok, N., & Quigley, J. M. (2013). Energy literacy, awareness, and conservation behavior of residential households. In Energy Economics (Vol. 38, pp. 42–50). https://doi.org/10.1016/j.eneco.2013.02.008
Hargreaves, T., Nye, M., & Burgess, J. (2010). Making energy visible: A qualitative field study of how householders interact with feedback from smart energy monitors. Energy Policy, 38(10), 6111–6119.
https://www.energyrating.gov.au/sites/default/files/documents/2007-minister-env-light-bulb-ban_0.pdf
Huebner, G. M., Hamilton, I., Chalabi, Z., Shipworth, D., & Oreszczyn, T. (2015). Explaining domestic energy consumption–the comparative contribution of building factors, socio-demographics, behaviours and attitudes. Applied Energy, 159, 589–600.
Huebner, G., Shipworth, D., Hamilton, I., Chalabi, Z., & Oreszczyn, T. (2016). Understanding electricity consumption: A comparative contribution of building factors, socio-demographics, appliances, behaviours and attitudes. Applied Energy, 177, 692–702.
Khan, I. (2021). Factors dominating peak electricity demand in Bangladeshi urban households: an assessment through the energy cultures framework. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 16(3), 279–299.
Lazowski, B., Parker, P., & Rowlands, I. H. (2018). Towards a smart and sustainable residential energy culture: Assessing participant feedback from a long-term smart grid pilot project. Energy, Sustainability and Society, 8(1), 1–21.
Lutzenhiser, L. (1992). A cultural model of household energy consumption. Energy, 17(1), 47–60. https://doi.org/10.1016/0360-5442(92)90032-U
Malanima, P. (2014). Energy in history. In The basic environmental history (pp. 1–29). Springer.
MarlosSchultz, P. W., & Z. (1999). 10.1006_jevp.1999.0129-VALUES-AS-PREDICTORS-.
Martinsson, J., Lundqvist, L. J., & Sundström, A. (2011). Energy saving in Swedish households. The (relative) importance of environmental attitudes. Energy Policy, 39(9), 5182–5191.
Nye, M., & Hargreaves, T. (2010). Exploring the social dynamics of proenvironmental behavior change: A comparative study of intervention processes at home and work. Journal of Industrial Ecology, 14(1), 137–149.
Poortinga, W., Steg, L., & Vlek, C. (2004). Values, environmental concern, and environmental behavior: A study into household energy use. Environment and Behavior, 36(1), 70–93. https://doi.org/10.1177/0013916503251466
Reckwitz, A. (2002). Toward a theory of social practices: A development in culturalist theorizing. European Journal of Social Theory, 5(2), 243–263.
Sanquist, T. F., Orr, H., Shui, B., & Bittner, A. C. (2012). Lifestyle factors in US residential electricity consumption. Energy Policy, 42, 354–364.
Scott, M. G., McCarthy, A., Ford, R., Stephenson, J., & Gorrie, S. (2016). Evaluating the impact of energy interventions: home audits vs. community events. Energy Efficiency, 9(6), 1221–1240.
Shove, E. (2010). Beyond the ABC: climate change policy and theories of social change. Environment and Planning A, 42(6), 1273–1285.
Steg, L., De Groot, J. I. M., Dreijerink, L., Abrahamse, W., & Siero, F. (2011). General antecedents of personal norms, policy acceptability, and intentions: The role of values, worldviews, and environmental concern. Society and Natural Resources, 24(4), 349–367.
Stephenson, J., Barton, B., Carrington, G., Gnoth, D., Lawson, R., & Thorsnes, P. (2010). Energy cultures: A framework for understanding energy behaviours. Energy Policy, 38Stephens(10), 6120–6129. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2010.05.069
Sweeney, J. C., Kresling, J., Webb, D., Soutar, G. N., & Mazzarol, T. (2013). Energy saving behaviours: Development of a practice-based model. Energy Policy, 61, 371–381.
The Sustainable Development Goals Report 2022. The Sustainable  Development Goals Report 2022.
White, L. A. (1975). The concept of cultural systems. A key to understanding tribes and nations. In The Concept of Cultural Systems. a Key to Understanding Tribes and Nations. Columbia University Press.
Wijaya, M. E., & Tezuka, T. (2013). Policy-Making for Households Appliances-Related Electricity Consumption in Indonesia—A Multicultural Country. Open Journal of Energy Efficiency, 02(02), 53–64. https://doi.org/10.4236/ojee.2013.22009
 
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 11، ویژه نامه
ویژه نامه توسعه، ابعاد و پیامدها
اسفند 1401
صفحه 175-201

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار