سرمایه اجتماعی زمینه ساز توسعه اقتصادی(موردمطالعه منطقه آزاد ارس)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه اجتماعی است. سرمایه‌ای که زیربنای توسعه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی یک شهر و حتی یک کشور است. این پژوهش با هدف ترسیم مدل سرمایه اجتماعی برای تحقق اهداف توسعه اقتصادی مناطق آزاد به انجام رسیده است؛ روش پژوهش کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد می‌باشد؛ تکنیک جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه عمیق و روش‌نمونه‌گیری، نمونه‌گیری هدفمند می‌باشد که تا مرحله اشباع نظری جمع-آوری داده‌ها ادامه یافته است. جامعه آماری پژوهش کارشناسان فعلی وسابق منطقه آزادارس می‌باشند که از بین آنان، 15 نفر به عنوان مطلع کلیدی انتخاب و با آنان مصاحبه شد.
نتایج پژوهش حاکی از این است که از جمله شرایط مداخله‌گر موثر در توسعه اقتصادی منطقه آزاد ارس بر پایه سرمایه اجتماعی می‌توان به مواردی مانند عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل سیاسی و دولتی و برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی اشاره کرد؛ استراتژی‌های مربوط به سرمایه اجتماعی که در توسعه اقتصادی منطقه آزاد ارس از دید پاسخگویان حائز اهمیت می‌باشند عبارتند از: اعتمادسازی، آموزش و آگاهی، شبکه‌سازی و گسترش روابط اجتماعی و مشارکت مدنی که نظارت راهبردی به عنوان مقوله مهم و موثر در این زمینه مطرح می‌باشد؛ در بررسی پیامدهای توسعه اقتصادی منطقه آزاد با در نظر گرفتن نقش سرمایه اجتماعی پاسخگویان به مواردی مانند افزایش تولید داخلی، افزایش میزان اشتغال و افزایش ظرفیت داخلی با تاکید بر منابع انسانی اشاره داشته‌اند. در نهایت در بررسی راهبردهای موثر نیز، توجه به مقوله عوامل سیاسی و دولتی به عنوان راهبرد موثر در توسعه اقتصادی منطقه آزاد ارس مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social capital underlying economic development (case study Aras Free Zone)

نویسندگان [English]

  • Bagher Saroukhani 1
  • Abdolreza Adhami 2
  • Heidar Mohammadzadeh 3
1 Ostad
2 Faculty Member- Social Sciences Department, Islamic Azad University, North Tehran Branch
چکیده [English]

One of the main factors of economic growth and development is social capital. Capital that underlies the cultural, economic, political development of a city and even a country. This study was conducted with the aim of drawing a social capital model to achieve the goals of economic development of free zones; The research method is qualitative and using data theory; Data collection technique is in-depth interview and sampling method is purposeful sampling which has continued until the stage of theoretical saturation of data collection. The statistical population of the study is the current and former experts of Aras region, from which 15 people were selected as key informants and interviewed.
The results indicate that among the effective intervening conditions in the economic development of Aras Free Zone based on social capital, we can mention such things as social and cultural factors, political and governmental factors, and educational and information programs. ; Strategies related to social capital that are important in the economic development of Aras Free Zone from the respondents' point of view are: trust building, education and awareness, networking and expansion of social relations and civic participation, with strategic oversight as an important and effective category. In this context; In examining the consequences of economic development of the free zone, considering the role of social capital, the respondents have mentioned issues such as increasing domestic production, increasing employment and increasing domestic capacity with emphasis on human resources. Finally, in the study of effective strategies, attention to the category of political and governmental factors has been proposed as an effective strategy in the economic development of the Aras Free Zone.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social capital
  • economic development
  • Grounded Theory .civic participation. Free Aras zone
احقر، سیده مهسا؛ ذاکر حقیقی، کیانوش (1396). بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر وضعیت اقتصاد مراکز شهرها (نمونه موردی: رینگ اول شهر همدان)، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 20: 97-109.
اختر محققی، مهدی ( 1385). سرمایه اجتماعی، تهران، ناشر مؤلف.
استرینگر، ارنست تی ( 1378). تحقیق عملی: راهنمای مجریان تغییر و تحول، ترجمه: سید محمد اعرابی و داوود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بوردیو ، پیر (1380). نظریه کنش، دلایل علمی و انتخاب عقلانی، ترجمه: مرتضی مردی‌ها، تهران، انتشارات نقش و نگار.
بهرامی، فردین (1381). ابعاد بیرونی سرمایه اجتماعی، تهران، انتشارات نسیم البرز.
پیرایش، رضا؛ فتحی، سجاد (1395). تحلیل تاثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه اقتصادی کشور، ششمین کنفرانس ملی مدیریت، اقتصاد و حسابداری.
تاجبخش، کیان (1389). سرمایه اجتماعی اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، چاپ سوم، تهران، انتشارات شیرازه.
توسلی، غلامعباس (1387). جامعه‌شناسی کار و شغل، تهران: سمت.
تونیکس، فران (1387). اعتماد و سرمایه اجتماعی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران، مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ثقلانی، محمد (1389). تأثیر اجتماعی بر سیاست­های رفاهی بررسی موردی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
رحمانی، محمود و کاوسی (1387). اندازه­گیری و مقایسه سرمایه اجتماعی در بخش­های دولتی و خصوصی، چاپ اول، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر گسترش تولید علم.
رنانی، محسن؛ مؤیدفر، رزیتا (1390). سرمایه اجتماعی و عملکرد اقتصادی: بررسی مقایسه‌ای استان‌های ایران، فصلنامه مدیریت و توسعه. دوره 21، شماره 2: 79-106.
رنانی، محسن؛ مویدفر، رزیتا (1396). چرخه­های افول اخلاق و اقتصاد (سرمایه اجتماعی و توسعه در ایران)، تهران. طرح نقد.
روشه، گی (1389).  تغییرات اجتماعی، ترجمه: منصور وثوقی، چاپ بیست و یکم، تهران، نشر نی.
ریتزر ، جرج (1374).  نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
سفیری، خدیجه؛ آراسته، راضیه (1386). بررسی رابطه سرمایه اقتصادی زنان با نوع روابط همسران در خانواده، مجلة علمی پژوهشی تحقیقات زنان، سال دوم، شماره 1: 114-147
شارع‌پور، محمود (1383). ابعاد و کارکردهای سرمایة اجتماعی و پیامدهای حاصل از فرسایش آن، بررسی مسائل اجتماعی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
شفیع‌آبادی، عبدالله (1389). راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه‌ای و نظریه‌های انتخاب شغل، تهران، نشر رشد.
شهرکی­ده­سوخته، سمیه؛ سارانی، سمانه؛ روستایی، ملیحه (1396). تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاهای مرزی سیستان،فصلنامه علوم و فنون مرزی، سال نهم، شماره 1: 143-167.
شیرخانی، محمدعلی؛ واسعی­زاده، نسیم سادات (1390). سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی بررسی مقایسه­ای ایران و کره جنوبی، فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 2: 232-213.
غفوری، محمد و روح‌الله جعفری (1385). سرمایه اجتماعی، جامعه مدنی و دموکراسی،رابطه متقابل یا یک سویه، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 4: 209-238.
فاین، بن (1385). سرمایه اجتماعی و نظریه اجتماعی، ترجمه محمدکمال سروریان، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فوکویاما، فرانسیس (1999). پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه: غلامعباس توسلی، چاپ اول، تهران، انتشارات جامعه ایرانیان.
فیلد، جان، (1388). سرمایه اجتماعی، ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، چاپ دوم، تهران، انشارات کویر.
قاسمی، وحید؛ ادیبی سده، مهدی؛ آذربایجانی، کریم؛ توکلی، خالد (1393). رابطه سرمایه جتماعی و توسعه اقتصادی، مجله رفاه اجتماعی، جلد 10 شماره 36: 27-60.
کلمن، جیمز (1386). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ دوم، تهران، نشر نی.
گیدنز، آنتونی، (1377). پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز.
گیلیس، مالکوم؛ پرکینز، دوایت اچ؛ رومر، مایکل؛ اسنودگراس، دانلد آر (2000). اقتصاد توسعه، ترجمه غلامرضا آزاد (1390). نشر نی.
مبشری، محمد (1388). سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی، پژوهشنامه سرمایه اجتماعی، شماره 40: 117-144.
Aggarwal, A.(2005),the opration of Export processing zone at the north of Asia.case study, Indian experiences.
Bankston, C. L. and M. Zhou (2002). "Social Capital as Process: The Meanings and Problems of a Theoretical Metaphor." Sociological Inquiry, 72(2): 285-317.
Beugelsdijk, S. and T.V, Schaik (2014). Social capital and regional economic
Bourdieu, Pierre, Distinction, (1984). A Social Critique of the judgment of taste
Cohen, D., & Prusak, L. (2001). In Good Company: How Social Capital Makes growth. Paper submitted To ERSA, Jyvaskyla (Finland). Faculty of Economics. Tilburg university.
Keffer and Knack. (2005). Does social capital have an economic pay off? A cross country investigation. Quarterly Journal of economics. No 7.
Knack, Stephan and Philip, Keefer (2000)” Does Social Capital Have an Economic Payoff?, Democracy, 6(1): 65-78.
Portes, A. (2000). "Social Capital: Its origins and applications in modern sociology." Annual Review of Sociology, 24: 1-24.
Putnam, R. D. (1995). "Bowling alone: America's declining social capital."
Putnam, R. D, Making Democracy Work, (1993), Princeton university press, Princeton. routed, London.
Sabatini, F. (2015). The role of social capital in Economic development.Investigating the causal nexus through structural Equations Models. University of Rome la Sapienza, Department of public Economics and SPES Development Studies Research centre, University of casino, Department of Economics.
Sincollar, R,(2010 ) Social Capital as Process of export zone.a critical on Todaro model.
Tendler, Judith, Good Government in the Tropics (1997). Baltimore: John Hopkins university press.the organizational advantage. Academy of Management Review, 32(2).