برساخت اجتماعی پیامدهای کنش‌های اقتصادی بازاریابان در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی ، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

با گسترش روزافزون حیات اقتصادی جوامع، زندگی و حیات انسانی بدون مبادله غیرقابل تصور است و در تمامی کنش‌ها و فعالیت‌ها گونه‌های مختلفی از داد و ستد را شاهد هستیم. به‌موجب گستردگی روزافزون و تخصصی‌شدن بیش از حد روابط اقتصادی، دامنه روابط و تعاملات انسانی به‌طرز فزاینده‌ای رو به تزاید نهاده است و بازاریابان به منظور دستیابی به بهترین نتیجه و موفقیت در امر فروش و اقناع مشتریان به خرید، ناگزیر به بهره‌گیری از اصولی از تعاملات هستند. این تعاملات و روابط انسانی در بستر منطق سود که در اکثریت جوامع حکمفرماست، حالتی کالایی و ابزاری به‌خود می‌گیرد. بازاریابی شبکه‌ای از چنین ساختاری تبعیت می‌کند. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش مردمنگاری انتقادی و در قالب رویکرد پنج مرحله‌ای کارسپیکن به برساخت اجتماعی پیامدهای کنش اقتصادی بازاریابان در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای پرداخته شده است. بدین منظور پس از بررسی و فعالیت غیر رسمی در 4 شرکت از شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای، به ثبت نام رسمی و یک‌ سال مشاهده مشارکتی پنهان در یکی از این شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای اقدام شد و سپس مصاحبه‌هایی عمیق با 16 نفر از اعضای انصرافی که سابقه عضویت داشتند، به‌ عمل آمد. اعتبار یافته‌ها نیز به وسیله مشارکت طولانی و مشاهده مداوم در میدان تحقیق کنترل اعضا، خودبازبینی محقق و همچنین توصیف غنی مورد تأیید قرار گرفت. ازجمله تم‌های اصلی استخراج شده: فشار هنجاری برای خرید و فروش اجباری، حداکثرسازی سود، کنجکاوسازی محصولی، استراتژی‌های فروش عامه‌پسند، فروش ذوقی، خرید هنجاری هژمونیک، خودسرزنش‌گری افراطی بودند. نتایج به‌طورکلی نشان‌ دهنده‌ی این واقعیت بود که شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای فرایند حداکثرسازی سود خود را دنبال می‌کنند و بازاریابان شبکه‌ای نه‌تنها درکل سودی نمی‌برند بلکه همچنین ضررهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی را متحمل می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social construction of marketers’ economic actions’ consequences in network marketing companies

نویسندگان [English]

  • Ali Rohani 1
  • Soheyla Hajilheydari 2
چکیده [English]

With increasing grow of economic existence of societies, human being and living are unimaginable without exchange and we can see different kinds of bargain in every fields and actions. Because of extension and specialty of economic relationship, context of human relations have increased and marketers must use. Disciplines of relations to achieve the best result and success in selling and customers satisfaction. This kind of relation in context of profit-base which is common in every society, take an instrumental and commodity form. Network marketing obeys from this form. In this paper with the help of critical ethnography and five step Carspecken approach tries to extend social construction of unequal distribution of power and wealth. So one year hidden participation observation was taken place and also deep interviews was done with cancellation members. From its extracted themes can name: norms pressure for coercive dealing, maximization of profit, curiosity about products, popular selling strategies, chimerical selling, hegemonic normal buying and extreme self-blaming. The results show that network marketing companies follow. Their own maximization of profit and marketers not only do not get profit but also tolerate enormous social and economic losses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • network marketing
  • network marketing companies
  • critical ethnography
  • economic actions
  • profit maximization

مراجع

استیلرمن، جوئل (1396). جامعه‌شناسی مصرف، مترجمان: کامبیز حیدرزاده و مرجان مهیمنی، تهران، موسسه کتاب مهربان نشر.
اصغری، جمشید، فقیه، صدیقه سادات (1387). بررسی علمی و حقوقی بازاریابی شبکه­ای. تهران: مجد.
ایلمونن، کای (1393). تئوری‌های مصرف مبتنی بر جامعه‌شناسی مصرف، مترجمان: کامبیز حیدرزاده، افشین رهنما قره خان بیگلو، تهران: حکیم‌باشی.
تاجیک، سوگل (1396). «بررسی تأثیر و نقش ارتباطات کلامی در موفقیت بازاریابان شبکه‌ای»، مطالعات مدیریت و کارآفرینی، دوره 3، شماره1/1، صص 59-52.
توسلی، غلامعباس (1388). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، نشر سمت.
حائری، محمدحسن، لشکری، محمد، سمیرا سعیدی میرک محله (1392). «نسبت‌سنجی بازاریابی شبکه‌ای با عقود معین و غیرمعین»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره اول، پیاپی 37، صص 100-79.
ذکایی، محمد سعید، (1393). فراغت، مصرف و جامعه؛ گفتارهایی انتقادی، تهران: انتشارات تیسا، چاپ دوم.
روحانی، علی (1394). کاوش فرآیندهای اجتماعی چگونگی شکل‌گیری عواطف نسبت به مهاجرین افغان مقیم شهر شیراز، ارائه یک نظریه زمینه‌ای، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی.
ریتزر، جورج (1393). نظریه جامعه‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی.
عطار­زاده، سعید، جلیلیان، مهدی و عادل ساریخانی (1392). «بازاریابی شبکه‌ای در فقه و حقوق کیفری ایران»، فصلنامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، سال دهم، شماره 34، صص: 84-59.
گرگی، عباس (1394). بازسازی معنایی پیامد برنامه‌های ایمنی و بهداشت کار (معادن زغال سنگ)، رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز.
میرمحمدصادقی، حسین، گرایلی، محمدباقر (1393). «تحلیل فعالیت شرکت‌های هرمی از منظر حقوق کیفری اختصاصی و مقایسه آن با بازاریابی شبکه‌ای»، آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 7.
ندرلو، بهنام، غلامیان، المیرا (1396). «توسعه الگوی بازاریابی شبکه­ای و راهکارهای پیشرفت آن در ایران مطالعه موردی شرکت بازاریابی ایران زمین»، دو ماهنامه در مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، سال دوم، شماره یک، پیاپی3.
وبلاگ زینب مقتدایی (1396)، rasekhoon.net
ورشوی، سمیه، یوسفی، علی، حسین اکبری و احمدرضا اصغرپور ماسوله (1397). «مروری انتقادی بر تحقیقات جامعه‌شناسی بازار ایران: در جستجوی حک‌ شدگی»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 7، شماره 1، صص 82-53.
هاشمی بلمیری، سمیرا، آندرواژ، لیلا و محسن گرمسیری (1395). «مهندسی بازاریابی: تأکید بر نقش ریاضیات در بازاریابی»، مطالعات مدیریت و کارآفرینی، دوره 2، شماره 1/1، صص 122-110.
شفیعی، سبا، لولویی، کیوان، طهرانیان، تینا (2016). «بررسی بازاریابی شبکه‌ای یا نتورک مارکتینگ در ایران».
Ann Hardcastle, Mary, Usher, Kim and Colin Holmes (2006). "Carspeckens Five-Stage Critical Qualitative Research Method: an Application to Nursing Research". Qualitative Health Research. Vol. 16. No. 1. pp: 151 -161.
Carspecken, Phil. Francis. (1996). CriticalEthnography In Educational Research: A Theoretical And Practical Guide. New York: Routledge.
Jeremiah Richey, Bohyeon Kang (2015). Multi - Level Marketing: An Economic Model.
Fetterman, D. M. (1998). Ethnography: Step- by- step (2ed Ed), Sage.
Stewart , Lee And Kim Usher (2007). Carspeckens Critical Approach as a Way to Explore Nursing Leadership Issues. Vol. 17. No. 7 Pp: 994 – 999.
 Richey, Jeremiah, Kang, Bohyeon (2015). Multi- Level Marketing: An Economic Model, Indian Journal of Marketing, Volume 45, Issue 4.
Antler, Yair (2017). Multilevel Marketing: Pyramid-Shaped Schemes or ExploitativeScams?,https://www.royalholloway.ac.uk/economics/documents/pdf/paper.pdf.
Bosley, Stacie & Knorr, Maggie. (2017). Pyramids, Ponzis and Fraud Prevention: Lessons from a Case Study. Journal of Financial Crime. Forthcoming. 10.1108/JFC-10.
Dr. Pratistha (2017). A Conceptual Evaluation of Traditional and Network Marketing, XVIII Annual International Conference Proceedings, ISBN no. 978-81-923211-9-6, pp 237-244.
Franco,William, Alejandra Gonzalez-Perez, Maria(2016). International Expansion Opportunities for Multi-Level Marketing via Personal Networks: An Ethnographic Study from Colombia, International Journal of Business and Society, Vol. 17 No. 1, 28 – 46.
Liu, Heidi (2018). The Behavioral Economics of Multilevel Marketing, Hastings Business Law Journal, Volume 14, Number 1 Article 3.
Mather, Robert D, Dustin Belden, and Heather Sherwood (2017). Social Cognitive Factors of Persuasion for Multi- Level Marketing Targets, Journal of Scientific Psychology, PP 44-52.
Reingewertz, Yaniv (2016).  An Economic Model of Multi-Level Marketing, Department of Public Administration and Policy, School of Political Sciences, University of Haifa, JEL Classifications: D21, J33, J54, L22, M31.
Tyre, Troy A., Gordon Myer, Alex Lazo and Rhonda Waters (2016), “Network Marketing Essence of Success: An Interpretative Phenomenological Analysis”, Business and Management Research Journal, Vol. 6(4): 46-73.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 9، شماره 2
آبان 1399
صفحه 47-72

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار