توسعه جنسیتی در دوره پهلوی اول با تأکید بر فرصت‏های تحصیلی زنان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه تاریخ دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

3 استاد گروه جامعه شناسی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

چکیده

پژوهش حاضر در پاسخ به این ابهام است که توسعه جنسیتی زنان در بعد آموزش و پرورش در دوره پهلوی اول تا چه حد تحقق یافت؟چارچوب نظری مفهوم کلیدی توسعه جنسیتی یعنی برابری جنسیتی است که عبارت از بهره‌مندی برابر و بدون جهت‌گیری جنسیتی زنان و مردان ازحقوق، فرصت‌ها، خدمات، منابع و پاداش‌هاست. برابری جنسیتی اساس توسعه جنسیتی است چرا که با توانمندسازی زنان در سه بعد آموزش و پرورش، بهداشت و استانداردهای زندگی سروکار دارد. توسعه جنسیتی افزایش مشارکت و توانمندی زنان است که خود هدف و نتیجه توسعه محسوب می شود. براین اساس توسعه جنسیتی نمایان گر تصویری واقعی از توسعه است.
یک شاخص برابری جنسیتی فرصت‌های تحصیلی است. در دوره مورد بحث نگرش جنسیتی حاکم برنظام آموزشی که از حمایت نگرشی جامعه نیز برخوردار بود موجب تحکیم مدل نان‌آوری مردانه و فرودستی زنان می‌شد. نظام آموزشی با نهادی کردن نقش‌های جنسیتی و ترویج آنها از طریق تفکیک جنسیتی دروس سدّ راه افزایش توانمندی زنان بود. این امرموجب کاهش فرصت‌های شغلی زنان به مشاغل با موقعیت و دستمزد پایین همچون پرستاری، مامایی و آموزگاری برای زنان شد که انعکاس نقش‌های جنسیتی سنتی زنان بود و کلیشه‌های جنسیتی مرسوم در زمینه تقسیم جنسیتی کار را کمتر به چالش می‌کشید و این با جامعه کشاورزی ایران تناسب داشت. به این ترتیب جامعه نیز از مشارکت فعالانه اقتصادی آنها درمسیر توسعه محروم ماند.
گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی –کتابخانه ای و شیوه تالیف مقاله، تحلیلی-تبیینی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The gender development in the first Pahlavi era with emphasis on women's educational opportunities

نویسندگان [English]

  • Amaneh Amiri 1
  • Mohammad Salmasizadeh 2
  • Mohammad Abbaszadeh 3
1 PhD student in History, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz
2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz
3 Professor, Department of Sociology, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz
چکیده [English]

The gender gap in the first Pahlavi era with emphasis on women's educational opportunities.
This study responds to the ambiguity of how was gender equality in education for women in the first Pahlavi era. The theoretical framework is the concept of gender equality refers to the equal enjoyment by females and males of rights, opportunities, services, resources and rewards. One of the indicators of gender equality is educational opportunities. In this period gender attitude in educational system was supported by society's attitudinal support strengthened male breadwinner model and subordination of women. Educational system by promoting and institutionalizing gender roles through gender segregation   was obstacle growth women's empowerment. This reduce women's job opportunities to low-paid jobs, such as nursing, midwifery and teacher that reflection of women's gender traditional roles and  the conventional gender stereotypes in the division of labor are less challenging and this was coordination with the Iranian agricultural society. The data gathering is based on documents -library and the method is descriptive- analytical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender Equality
  • Education
  • Women
  • First Pahlavi Era
ابوت، پاملا. و والاس،کلر، (1393)، جامعه شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نی
اتحادیه، منصوره، (1361مرامنامه­ها و نظام­نامه­های احزاب سیاسی ایران در دوره دوم مجلس شورای ملی، تهران، نشر تاریخ ایران
اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی، (1378)،  به کوشش سهیلا ترابی فارسانی، تهران، سازمان اسنادملی ایران
 باسخا، مهدی، عاقلی کهنه شهری، لطفعلی، مسائلی، ارشک، (1389)، «رتبه بندی شاخص کیفیت زندگی در استانهای کشور»، رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ش 37، س نهم، صص112-95
بوردیو، پی یر، (1380)، نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردیها، تهران، نقش ونگار
________، (1389)، سلطه مردانه، ترجمه رحیم هاشمی، 15/2/1397:http://ketabnak.com
بهنود، مسعود، (1378)، این سه زن، تهران، علم
پهلوی، رضاشاه، (1383)، سفرنامه مازندران، 15/2/1397:http://ketabnak.com
ترابی فارسانی،سهیلا، (1387)، «روند آموزش زنان از آغاز نوگرایی تا پایان عصر رضاشاه»، مجله علمی -پژوهشی دوره عالی تحقیقات دکتری (دانشنامه ),ش 87،صص89-101
حسینی، رباب، (1370)،  مدارس نسوان از آغاز تا 1314، گنجینه اسناد، س1،دفتر اول،82-99
دولت­آبادی، صدیقه، (1377)، صدیقه دولت­آبادی نامه­ها نوشته­ها ویادها، شیکاگو،سلسله انتشارات نگرش و نگارش زن
زنان و دختران پسران و مردان نیازهای متفاوت فرصت های برابر. (2006)، کتاب راهنمای جنسیت در اقدام انسان دوستانه، 15/2/1397:. http://ketabesabz.com
ریچاردز، فرد، (1379)، سفرنامه، ترجمه مهین دخت صبا، تهران، انتشارات علمی فرهنگی
 سالنامه و آمار1317-1318و1318-1319(مجموعه قوانین فرهنگی)، (1319)، تهران، فردوسی
سالنامه و آمار1314-1315 ، ( 1315)، تهران،  شرکت سهامی چاپ
سالنامه و آمار سالنامه واحصائیه 1312-1313و1313-1314، (1314)، تهران، وزارت اوقاف و صنایع مستظرفه اداره کل انطباعات دایره احصائیه
سالنامه و احصائیه 1307-1308، (1308 )، تهران،  روشنایی
شفر، ریچارد، (1391)، فرهنگ فشرده جامعه شناسی، ترجمه حسین شیران، نشر دیجیتال جامعه شناسی شرقی15/2/1397 http://ketabnak.com:
شیخی، محمدتقی، (1380)، جامعه شناسی زنان وخانواده، تهران، شرکت سهامی انتشار
صدیق، عیسی، (1316تاریخ مختصر تعلیم وتربیت، تهران، روشنایی
_________، (1340یادگار عمر،  تهران، شرکت سهامی چاپ کتاب
_________، (1355دوره مختصر تاریخ فرهنگ ایران، تهران، شرکت سهامی چاپ کتاب
کرون، جیمز، (1390)، جامعه­شناسی مسائل اجتماعی، ترجمه مهرداد نوابخش و فاطمه کرمی، تهران، نشرجامعه شناسان
کسروی، احمد، (1324خواهران و دختران ما، تهران، پرچم
کوئن، بروس، (1388)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلام عباس توسلی و رضافاضل، تهران، سمت
گرت، استفانی، (1380)، جامعه شناسی جنسیت، ترجمه کتایون بقایی، تهران، نشردیگر
فاطمی، مجتبی، (1319)،  طلایه، تهران، کتابفروشی و چاپخانه اقبال
نقش زنان در توسعه، (1376)، تهران،  روشنگران
وینر،مایرون، (1335)،  نوسازی جامعه، ترجمه رحمت ا..مقدم مراغه­ای، تهران، شرکت سهامی کتاب­های جیبی
هاکس، مریت، (۱۳۶۸)، ایران: افسانه و واقعیت:خاطرات سفر به ایران، ترجمه محمدحسین نظری نژاد ومحمد تقی اکبری  احمد نمایی، مشهد، آستان قدس رضوی معاونت فرهنگی 
لوح مشروح مذاکرات مجلس روزنامه اطلاعات مجله آینده،شماره14،نمره مسلسل16،خرداد1306
Aikman, Sheila& Elaine Unterhalter,(2007), Practising Gender Equality in Education, Oxfam GB,UK
Amin, Camron Michael, (2002), The making of the modern Iranian woman, United States of America, University Press of Florida
Arasteh, Reza. (1962). Education and Social Awakening IRAN1850-1960, Leiden: E. J. Brill
Ghods, M. Reza, (2006), Government and society in Iran, 1926–34, Middle Eastern Studies, London, 27:2, 219-230
Gornick, J. C. &  Meyers, M. K, (2009), Gender Equality: Transforming Family Division Of Labor, London. New York, Verso
http://hdr.undp.org/en/content/gender-development-index-gdi:27/3/97
Honarbin Holliday, Mehri. (2010), Becoming visible in Iran, London,  Tauris Academic Studies
Inglehart, Ronald.  &  Pippa Norris, (2005), Rising Tide: Gender Equality and Cultural Change around theWorld, London, Cambridge University Press
Lakes, Richard D. & Patricia A. Carter. (2008), Globalizing Education For Work: Comparative Perspectives on Gender and the New Economy, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Sainsbury, Dian, (1996),  Gender, equality, and welfare states, London, Cambridge University press
Sedghi, Hamideh, (2007), Women and Politics in Iran, London, Cambridg University press
World Development Report:Gender Equality&Development,(2012), Washington DC ,The World Bank,
Wrigley, Julia, (2005), Education and Jender Equality, London , Washington, D.C., The Flamer Press