ارتباط میان توسعة اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی در استان‌های ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه شناسی سیاسی ؛ پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

2 استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی؛ دانشگاه علامه طباطبایی

10.22034/jeds.2024.57685.1740

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ِنیل به ارتباط و نسبت میان دو مقولة توسعه یافتگی اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی در استان‌های ایران به رشتة تحریر درآمده‌است؛ زیرا نسبت عدالت(= عدم نابرابری) و توسعه همواره موضوعی چالش برانگیز بوده است. در حالی‌که اقتصاددانان اولیة توسعه، هرنوع سمت‌گیری معطوف به عدالت را به ضرر نظام اقتصادی می‌دانستند و نابرابری فزایندة داخلی را به عنوان نتیجة ناگزیرِ توسعه مسلّم فرض می‌کردند، امّا با گذشت زمان مشخص شد که شرایط عادلانه جزو متغیرهای بسیار مهم عملکرد مطلوب اقتصادی محسوب می‌گردند؛ به گونه‌ای که تقریباً تمام عوامل بازتولیدکنندة توسعه نیافتگی ریشه در غفلت از مسئلة عدالت اجتماعی و نابرابری‌های فاقد توجیه دارد. حال این پژوهش از حیث نوع مطالعه، تحقیقی تبیینی می باشد که در مقام آزمون مدعا یا مقابلة فرضیه‌های نظری با واقعیت‌هایی که بر آن‌ها دلالت دارند، از روش تطبیقی ِکمّی درون کشوری استفاده نموده است و در آن،واحد تحلیل و مشاهده «استان/ سال» و سطح تحلیل «ایران» با طرح تحقیق طولی برای دورة زمانی 1368 تا 1398 مطمح نظر می باشد. چنانچه نتایج و یافته‌های این تحقیق دال بر این بوده است که میان دو مقولة توسعة اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی نوعی ارتباط خطی منفی معنادار با شدت نسبتاً متوسط (000/0beta: -0.324/ sig :) دیده شده‌است. با استناد به یافته‌های نهایی این پژوهش، می‌توان گفت که نوعی مطابقت با دیدگاه نظری چلبی (ارتباط خطّی به شکل منفی میان دو مقولة توسعة اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی) دیده شده و همچنین نتایج پژوهش حاضر با دیدگاه‌های نظری کوزنتس و رفیع‌پور در تضاد بوده است. .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

?The relationship between socio-economic development and social inequality in the provinces of Iran

نویسندگان [English]

  • Ehsan Asgari 1
  • Ezzatullah Mirzaei 2
1 Phd
2 Assistant Professor of Cooperation and Social Welfare Department; Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

Background and purpose: the present research was written with the aim of achieving the relationship and relationship between the two categories of socio-economic development and social inequality in the provinces of Iran; Because the ratio of justice (= lack of inequality) and development has always been a challenging issue. While the early development economists considered any kind of orientation towards justice to be harmful to the economic system and assumed the increasing internal inequality as an inevitable result of Islamic development, but with the passage of time, it became clear that fair conditions are among the most important variables of favorable economic performance; In such a way that almost all reproductive factors of underdevelopment are rooted in neglecting the issue of social justice and unjustified inequalities.
Method: In terms of the type of study, the current research is an explanatory research that has used a quantitative comparative method within the country in the position of testing the claim or confronting the theoretical hypotheses with the facts that they imply. In the current research, the unit of analysis and observation (province/year) and the level of analysis (Iran) with a longitudinal research design for the period 1368 to 1398 is considered.
Findings: The results and findings of this research have indicated that a significant negative linear relationship with relatively moderate intensity (beta: -0.324/sig: 0.000) has been seen between the two categories of socio-economic development and social inequality.
Conclusion: Based on the final findings of this research, it can be said that there is a kind of correspondence with Chalabi's theoretical point of view (a negative linear relationship between the two categories of socio-economic development and social inequality) and also the results of the current research with the theoretical points of view of Kuznets and Rafipour in It has been a contradiction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • socio-economic development
  • social justice
  • social inequality
  • provinces of Iran

مراجع

اشرفی، س.، بهبودی، د.، دژپسند، ف.(1397)، بررسی رابطة غیرخطی نابرابری درآمدی و رشد اقتصادی: مطالعة موردی ایران، نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال پنجم، شمارة3، صص 42-21.
افشاری، ز.، بیگ‌زاده، س.(1396)، توسعه مالی، نابرابری درآمدی و فقر در ایران، فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، دوره پنج، شماره 1 ( پیاپی 14)، صص 28-9.
امیراحمدی، ه. (1375الف)، پویایی شناسی توسعه و نابرابری استان‌ها در ایران، ترجمة علی طایفی، نشریه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شمارة110-109، صص171-154.
امیراحمدی، ه. (1375ب)، توسعه نابرابر استان‌ها در ایران، نشریه اطلاعات سیاسی اقتصادی، دورة یازدهم، شمارة2-1، صص81-63.
باقرزاده، ع.، کمیجانی، ا. (1388)، بررسی آزمون فرضیه کوزنتس - آهلووالیا در مناطق روستایی ایران، مجله مدل‌سازی اقتصادی، شمارة9، صص 50-29.
باقری، ف. (1394)، بررسی رابطة بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران، کنفرانس بین‌المللی مهندسی و علوم کاربردی، دوره اول.
تمیزی فر، ر.، ازکیا، م.، وثوقی، م. (1399)، تحلیل جامعه شناختی توسعه و نابرابری در ایران، نشریه مطالعات جامعه‌شناختی، شمارة 56، صص 338-315.
جمالی، ف.، پورمحمدی، م.ر،. قنبری، ا. (1389). تحلیلی بر نابرابری‌های ناحیه‌ای و تعیین اولویت توسعة نقاط شهری استان آذربایجان شرقی، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال پانزدهم، شمارة33، صص104-83.
جمالی، ف.، قنبری، ا.، پورمحمدی، م.ر. (1389). نگرش بر مفهوم نابرابری و مفاهیم مرتبط با آن در مطالعات اجتماعی-اقتصادی، مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورة چهاردهم، شمارة 2، صص141-121.
جمالی، ف.، پورمحمدی، م.ر،. قنبری، ا. (1388). تحلیلی بر روند تغییرهای سطوح توسعه و نابرابری‌های ناحیه‌ای در نقاط شهری استان آذربایجان شرقی در سال‌های 1365، 1375 و 1385، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال بیستم، شمارة پیاپی 35، شمارة 3، صص 44-21.
چلبی، م. (1395)، جامعه‌شناسی نظم: تشریح نظری نظم اجتماعی، تهران: نی، چاپ هشتم.
حسین‌زاده، ه. (1396)، تأثیر رشد اقتصادی بر توزیع درآمد در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا: رهیافت اقتصاد سنجی فضایی، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دورة هشتاد و دوم، شمارة 2، صص260-233.
دهقانی، ع.، حسینی، س.م.ح.، فتاحی، م.، حکمتی فرید، ص.(1396)، بررسی رابطة بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران طی دورة 1393-1350 با استفاده از رهیافت رگرسیون غیرخطی انتقال ملایم، مجله مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شمارة21، صص213-236.
دهمرده، ن.، شکری، ز.(1389)، اثرات توسعه مالی بر توزیع درآمد در ایران ، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هجدهم، شمارة54، صص 164-147.
رفیع پور، ف.(1394)، توسعه و تضاد (کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران)، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دهم.
سازمان برنامه و بودجه کشور.(1368-1398)، معاونت آمار و اطلاعات.
صادقی، ح.، باسخا، م.، شقاقی شهری، و. (1388)، رابطة رشد اقتصادی با فقر و نابرابری درآمدی در کشورهای در حال توسعه، نشریه رفاه اجتماعی، شمارة33، صص 27-44.
صامتی، م.، سجادی، ز.(1391)، تأثیر توسعه مالی بر نابرابری توزیع درآمد (مطالعه موردی منتخبی از کشورهای در حال توسعه)، پژوهشنامه اقتصاد کلان(پژوهشنامه علوم اقتصادی)، دوره هفتم، شمارة14، صص 150-129.
طالبان، م.ر.(1389)، جامعه‌‌شناسی سیاسی کلان، تهران: جامعه شناسان، چاپ اول.
عصاری‌آرانی، ع.، ناصری، ع.ر.، آقایی‌خوندابی، م. (1388)، تأثیر توسعة مالی بر فقر و نابرابری در کشورهای عضو اوپک، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال نهم، شمارة3، صص 52-29.
عظیمی دولت آبادی، ا.، عسگری، ا. (1402)، نسبت توسعه و نابرابری در ایران، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورة دوازدهم(3)، در نوبت چاپ پاییز 1402.
قنبری، ا. (1390). تحلیل عوامل مؤثر بر نابرابری در نقاط شهری استان‌های ایران، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شمارة13، صص169-137.
قنبری، ع.، آقایی، م.، رضاقلی زاده، م.(1390)، بررسی تأثیر توسعه مالی بر توزیع درآمد در ایران، پژوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم، شمارة1، صص 29-1.
گرب، ا.(1396). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر (محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی زاد، مترجمان)، تهران: نشر معاصر، چاپ پنجم.
مرکز آمار و اطلاعات ایران. (1398-1368)، سالنامه آماری کشور.
مهدوی عادلی، م.ح.، رنجبرکی، ع. (1384)، بررسی رابطة بلندمدت بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شمارة18، صص 137-113.
مهرگان، ن.، موسایی، م.، کیهانی حکمت، ر.(1387)، رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره هفتم، شمارة28، صص77-57.
منکیو، گ. (1395). مبانی علم اقتصاد (حمیدرضا ارباب، مترجم)، تهران: نشر نی، چاپ نهم.
موسوی جهرمی، ی. (1388). توسعة اقتصادی و برنامه‌ریزی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول.
مؤمنی، ف. (1396)، عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز، تهران: نشر و نگار، چاپ اول.
نظری، م. (1400). اقتصاد کلان، تهران: نشر نگاه دانش، چاپ سی و هشتم.
Ahluwalia, M.S.(1976).Inequality, poverty and development. Journal of development economic, (6): 307-342.
Alesina,A, & Perotti,R.(1996).Income distribution, political instability, and investment. European economic review, 40,1202-1229.
Amarante,V. Lanzilotta,B & Torres,J.(2023).Inequality and productive structure,United nations university world institute for development economics research, ISSN 1798-7237 ISBN 978-92-9267-317-8, https://www.wider.unu.edu/.
Assa,J & Pasanen,J.(2021). Least Developed, Most Uneven: Inequality and Sustainable Development in the LDCs, https://www.un.org/, UNDP/HDRO.
Barcena,A. Cimoli,M. Buchaca,R.G. Yanez,L.E & Perez,R.(2020).The 2030 Agenda and the Sustainable Development Goals An opportunity for Latin America and the Caribbean, United Nations publication, ISBN: 978-92-1-058644-3.
Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. Routledge.
Chang,J.Y, & Ram,R.(2000). Level of development, rate of economic growth, and income inequality, Economic Development and Cultural Change; Jul 2000; 48, 4; ProQuest Social Science Journals, pg. 787.
Clarke, G. Xu, L. C. & Zou, H.(2006). Finance and income inequality: What do the data tell us? ; Southern Economic Journal, Vol. 72, No. 3: 578 -596.
Kuznets,S.(1955). Economic growth and income inequality. The American economic review. 45(1), 1-28.
Muller,E.(1995). Economic determinants of democracy. American sociological review, Vol. 60, No6, 966-982.
Nielsen,F. & Alderson,A.S.(1995). Income inequality, development, and dualism: Results from an unbalanced Cross-Nationnal panel, American Sociological Review; Oct 1995; 60, 5; ProQuest Social Science Journalspg. 674.
Nielsen,F.(1994).Income inequality and industrial development: Dualism revisited, American Sociological Review; Oct 1994; 59, 5; ProQuest Social Science Journals ,pg. 654.
Olzak,S. Shanahan,S. & Mceneaney,E.(1996). Poverty segregation and race riots: 1960 to 1993. American sociological review,Vol.61,590-613.
Rajan, R. G . & Zingales, L. (2003). Saving capitalism from the capitalists; New York: Crown Business.
Ram,R.(1997).Level of economic development and income inequality: evidence from the postwar developed world.southern economic journal, 64(2): 576-583.
Ram. R. (1988).Economic development income inequality world development. vol. 16. NO.11.
Roach,B. Joshi Rajkarnikar,P. Goodwin,N & Harris,J.(2023). Social and Economic Inequality, Global Development Policy Center, Boston University, 53 Bay State Road, Boston, MA 02155, bu.edu/gdp.
Seo,H.J. Kim,H & Lee,Y.S.(2020).The Dynamic Relationship between Inequality and Sustainable Economic Growth, American sociological review, https://www.mdpi.com/, 12(14), 5740; https://doi.org/10.3390/su12145740.
Todaro,M.P & Smith,S.C.(2021).Economic development, Development Research Center, ISBN 978-0-13-801388-2, 11th ed.
Varane,P.(2023). Inequality, social protection and the right to development Study by the Expert Mechanism on the Right to Development, Item 4 of the provisional agenda, Implementation of the mandate and programme of work, A/HRC/EMRTD/7/CRP.4.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 12، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
اسفند 1402
صفحه 177-211

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار