نسبت سیاستهای حاشیه نشینی و هویت ساکنان حاشیه - مورد مطالعه حاشیه نشینی تهران

نوع مقاله : مستخرج از پایاننامه

نویسندگان

1 استاد گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 استاد یار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

10.22034/jeds.2023.57758.1742

چکیده

نسبت سیاست‌های حاشیه‌نشینی با هویت ساکنان حاشیه
(مورد مطالعه حاشیه‌نشینی شهر تهران)
موضوع و مسئله: مقاله حاضر درصدد شناسایی اختلاف‌های مفهومی حول هویت حاشیه‌نشینان در بین سیاست‌های حاشیه‌نشینی، دیدگاه کارکنان و فعالان فرهنگی در شهرداری‌ها و سرای محله‌ها و دیدگاه خود حاشیه‌نشینان است.
روش: از روش تحلیل تماتیک کلارک و براون در این پژوهش استفاده شده است و داده‌ها به صورت هدفمند از موارد ویژه انتخاب شد که شامل اسناد مرتبط با سیاست‌های حاشیه‌نشینی، مصاحبه نیمه‌ساختار یافته با 48 نفر از حاشیه‌نشینان و 25 نفر از کارکنان و فعالان فرهنگی در شهرداری و سرای محله در مناطق 2، 4، 12، 18 و 19 تهران می-شود.
نتایج: یافته‌ها نشان می‌دهد که در سیاست‌های حاشیه‌نشینی هویت حاشیه‌نشینان بر مبنای دو تم اصلی عصبیت محلی و آزادی – خلاقیت و در دیدگاه کارکنان و فعلان فرهنگی بر اساس ویژگی‌هایی چون همبستگی‌ قوی محلی، بلاتکلیفی، نظم‌گریزی، و... تشکیل شده است. اما مصاحبه با حاشیه‌نشینان نشان داد هویت آنها با مفهوم کار پیوند اساسی دارد. همبستگی حاشیه‌نشینان مثل هر جای دیگر شهر یک همبستگی عادی است اما همبستگی قوی محلی حاشیه‌نشینان زمانی شکل می‌گیرد که احساس کنند کار آن‌ها از طریق نظم جدیدی تهدید می‌شود. مقامت آن‌ها در برابر تهدید ایجاد وضعیت بلاتکلیفی و نظم‌گریزی است. بدین‌ترتیب در این نوشته مشخص شد در میان عامل‌های گوناگون پیچیدگی سامان‌دهی حیات حاشیه‌نشینی تفاوت در پنداره‌های بنیادی در دو سوی سیاست‌های حاشیه‌نشینی و هویت حاشیه‌نشینان نیز می‌تواند عاملی قابل تأملی باشد. در حقیقت هویت حاشیه‌نشینان در چارچوب سیاست‌های حاشیه‌نشینی آن چیزی نیست که واقعیت ویژگی‌های هویتی حاشیه‌نشینان نشان می‌دهد.
واژگان کلیدی: سیاست‌های حاشیه‌نشینی، عصبیت محلی، توسعه مشارکتی، نظم‌گریزی، همبستگی ناخودآگاهانه محلی، تحلیل تماتیک

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The ratio of marginalization policies and the identity of marginal residents- Study case of marginalization of Tehran

نویسندگان [English]

  • Jafar Hezarjaribi 1
  • Somayeh Shalchi 2
  • Mehdi Vaziri 3
1 Professor, Department of Cooperation and Social Welfare, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
3 Doctoral student of Sociology, Allameh Tabatabai University, Tehran
چکیده [English]

The relationship between marginalization policies and the identity of marginalization residents
(Study case of marginalization of Tehran city)
Topic and problem: The present article seeks to identify the conceptual differences around the identity of the marginalized among the policies of marginalization, the views of cultural workers and activists in municipalities and neighborhood centers, and the perspective of the marginalized themselves.
Method: Clark and Brown's thematic analysis method has been used in this research, and the data was purposefully selected from special cases, which include documents related to marginalization policies, semi-structured interviews with 48 people from the margins. Residents and 25 employees and cultural activists are located in the municipality and neighborhood hall in the 2nd, 4th, 12th, 18th and 19th districts of Tehran.
Results: The findings show that in the marginalization policies, the identity of the marginalized is based on the two main themes of local nervousness and freedom-creativity, and in the view of employees and cultural trends, based on characteristics such as strong local solidarity. Uncertainty, disorganization, etc. are formed. But the interview with marginal residents showed that their identity is fundamentally linked with the concept of work. The solidarity of the marginal residents is a normal solidarity like anywhere else in the city, but the strong local solidarity of the marginal residents is formed when they feel that their work is threatened by a new order. Their authority is against the threat of creating uncertainty and disorder.
Key words: marginalization policies, local nervousness, participatory development, order avoidance, local unconscious solidarity, thematic analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • marginalization policies
  • local nervousness
  • , participatory development
  • ,, local unconscious solidarity
  • thematic analysis

مراجع

اشتیاقی، م. (1396). بازنگری در سیاست‌ها و برنامه­های مدیریت حاشیه­نشینی. تهران: مرکز بررسی­های استراتژیک ریاست جمهوری.
الکاک، پ. (1398). مرجع سیاست­گذاری اجتماعی (جلد اول). ترجمه: علی‌اکبر تاج مزینانی و محسن قاسمی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه­السلام.
اسماعیلی، ر. و امید، م. (1398)، بررسی تجربه حاشیه­نشینی از دیدگاه حاشیه‌نشینان: یک مطالعه پدیدارشناسانه. فصلنامه مطالعات شهری، شماره 3، صص: 208 – 179.
امیدی، ر. (1393). تحلیل سیاست­گذاری اجتماعی در ایران (مطالعه قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
بوردیو، پ. (1390). تمایز، نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. مترجم: حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.
پارساپژوه، س. (1381). نگرشی از درون به پدیده حاشیه­نشینی؛ مطالعه مورد اسلام آباد کرج. فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 6، صص: 81 – 61.
پارسازاده، ن.، خوش قامت، م. (1396). بررسی جامعه شناختی رابطه حاشیه­نشینی، فرهنگ فقر، امنیت اجتماعی، در نقاط شهری ایران، (مورد مطالعه شهرهمدان). فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی همدان، شماره 11، صص: 84 – 62.
ترکمه، آ. (1397). بازاندیشی غیررسمیت و فقر/ نابرابری شهری: دیدگاه روش­شناختی. فضا و دیالکتیک، شماره 9، صص: 9- 1.
رفیعیان، م. و الوندی­پور، ن. (1395). مفهوم­پردازی اندیشه حق به شهر؛ در جستجوی مدلی مفهومی. مجله جامعه­شناسی ایران، شماره 2، صص: 47 – 25.
ژلنیتس، آ. (1395). درآمدی بر تولید فضای هانری لوفور، ترجمه: آیدین ترکمه. تهران: نشر تیسا.
جنکینز، ر. (1381). هویت اجتماعی. ترجمه: تورج یارمحمدی. تهران: نشر شیرازه.
درینی، و. ­م. (1393). بررسی رابطه سرمایه با سرمایه فرهنگی (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه دولتی ایلام). فصلنامه مطالعات فرهنگ – ارتباطات، شماره 31، صص: 201 – 182.
ربانی، ر. و افشار کهن، ج. (1380). حاشیه­نشینی مشارکت و مسائل اجتماعی شهر، مطالعه موردی: ارزنان اصفهان، فصلنامه فرهنگ اصفهان، شماره 22، صص: 89 – 81.
سعیدی، ع. ا. (1390). سیاست‌های اجتماعی، در مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی ایران (1380 – 1388). موسسه رحمان، بولتن داخلی.
علیزاده اقدم، م. ب. (1394). پایش اندیشه: حاشیه­نشینی. پایش سبک زندگی، شماره 11، صص: 4-1.
لوفور، ه‍. (1391). تولید فضا. مترجم: محمود عبدالله‌زاده. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
فاضلی، ن. ا. (1399). فرهنگ و شهر - چرخش فرهنگی در گفتمان­های شهری، تهران: نشر تیسا.
فکوهی، ن. (1386). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نشر ثالث.
قاسمی اردهایی، علی و نوبخت، رضا (1394). حاشیه­نشینی و احساس امنیت؛ مطالعه جوانان حاشیه­نشین شهر تبریز. فصلنامه جمعیت، شماره 91-92، صص: 56-37.
کیخا، ب.، مرادی سیاسر، ح. (1394). واکاوی وقوع جرائم اجتماعی، از منظر حاشیه­نشینی و نظریه شکاف دانش. فصلنامه نظام اجتماعی، شماره 3، صص: 129-108.
محسنی، ع. (1389). مسئله حاشیه­نشینی و اسکان غیررسمی با تاکید بر توانمندسازی آن (مطالعه موردی: حاشیه‌نشینان شهر گرگان). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، شماره 4، صص: 152-134.
هال، ا. و گراسبرگ ل. (1396). پروبلماتیک هویت در مطالعات فرهنگی، هویت و جهانی شدن. مترجمان: سیاوش قلی‌پور، علیرضا مرادی. تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
همتی، ر. و بهمنی، س. (1397). مرور نظامند مطالعات انجام شده در زمینه حاشیه­نشینی (1375-1396). فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 71، صص: 134 – 85.
Attride-Stirling, J. (2001). “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3, pp. 385-405.
Bourdieo, P. (1992). An Invitation to reflexive sociology, (University of Chicago press and polity press.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of capital .In j. G. Richardson (Ed), Handbook of theory and research for the sociology of education, New York: Green wood, pp. 241-258.
Clarke, V. & Braun, V. (2013). Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), pp. 120-122.
Elden, S. (2004). Understanding Henri Lefebvre, Theory and the Possible. Bloomsbury Publishing.
Harvey, D. (1989). From Managerialism to Entrepreneurialism: the Transformation in Urban Governance in Late Capitalism, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, Volume 71, Issue 1, pp. 3-17.
Kofman, E. & Lebas, E. (1996). Writings on Cities. Oxford: Blackwell Publishing.
Lefebvre, H. (1976). Reflections on the politics of space, Translated by Michael J. Enders, Antipode, A radical Journal of Geography.
Zieleniec, A. (2007). Space and Social Theory, SAGE Publications.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 12، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
اسفند 1402
صفحه 101-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار