فهم عوامل مداخله گر مصرف فرهنگی بر سبک زندگی ایرانی اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 استادیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

10.22034/jeds.2023.57045.1731

چکیده

این تحقیق با هدف اصلی فهم عوامل مداخله گر بر سبک زندگی در جامعه ایران انجام شده است. روش تحقیق کیفی است و از مصاحبه برای گردآوری اطلاعات و از تحلیل تماتیک برای تجزیه و تحلیل یافته ها استفاده شده است. روش‌شناسی این تحقیق از جهت هدف جزء تحقیقات اکتشافی و از حیث نتیجه، مطابق تحقیقات کاربردی توسعه‌ای، انجام شده است. در تحقیق حاضر مشارکت کنندگان شامل 17 نفر از خبرگان و کارشناسان متخصص در حوزه‌های مدیریت و برنامه ریزی امور فرهنگی و علوم ارتباطات بودند که با انجام هماهنگی‌های لازم، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با آنها انجام گرفت. برای انتخاب مشارکت کنندگان از روش نمونه گیری هدفمند و روش گلوله برفی استفاده شد و انجام مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشـباع نظـری ادامه یافت. براساس یافته های تحلیل تم، چهار مضمون اصلی به عنوان عوامل مداخله گر فرهنگی بر سبک زندگی در جامعه ایران شامل:1. عوامل اقتصاد محور، 2. عوامل نگرشی، 3. مشارکت‌های اجتماعی مدنی و فرادولتی 4. عوامل هویت مدار است، که هر یک از مضامین اصلی، مضامین فرعی خاص خود را دارد. آداب و رسوم غیر اسلامی در بسیاری از موارد بر سبک زندگی ما تاثیر گذار است. لذا ضروری به نظر می‌رسد که سازمان های متولی فرهنگ، زمینه برنامه ریزی فرهنگی به خصوص در زمینه ارتقای سطح کیفی سبک زندگی و بهبود مصرف فرهنگی براساس محصولات بومی و مطابق با ارزش های جامعه ایرانی را برای شهروندان فراهم کنند. در این راستا، مجموعه ای از عوامل مداخله گر چندگانه که در این تحقیق شناسایی شد، باید مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Understanding the intervening factors of cultural consumption on Iranian Islamic lifestyle

نویسندگان [English]

  • Omid Ghanbari 1
  • Siamak Korang Beheshti 2
  • Ali Rashidpoor 3
1 PhD student in Cultural Affairs Management and Planning, Department of cultural Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Department of cultural Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
3 Associate Professor, Department of cultural Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

This research has been done with the main purpose of understanding the influencing factors on lifestyle in Iranian society. The research method is qualitative and interviews were used to collect information and thematic analysis was used to analyze the findings. The methodology of this research has been carried out in terms of the purpose of exploratory research and in terms of results, according to developmental applied research. In the current research, the participants included 17 experts in the fields of management and planning of cultural affairs and communication sciences, and semi-structured interviews were conducted with them after making the necessary arrangements. Purposeful sampling and snowball method were used to select the participants and the interviews were continued until theoretical saturation was reached. The results show that there are four main themes as cultural intervening factors on lifestyle in Iranian society including: 1. Economy-oriented factors, 2. attitudinal factors, 3. Civic social participations and 4. Identity-oriented factors, each of the main themes has its own sub-themes. In many cases, non-Islamic customs affect our lifestyle. Therefore, it seems necessary that the organizations in charge of culture in the field of cultural planning, especially in the field of improving the quality of lifestyle and improving cultural consumption based on local products and in accordance with the values of Iranian society, provide suitable conditions for citizens. In this regard, a set of multiple intervening factors identified in this research should be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: lifestyle
  • consumption culture
  • attitudinal factors
  • economic factors

مراجع

ازکیا، مصطفی و سکینه رودبارکی حسینی (1389)، «تغییرات نسلی سبک زندگی در جامعه روستایی»، رفاه اجتماعی، دوره 10، شماره 37: 241-264.
اسکندریان، غلامرضا (1399)، «ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی (با تاکید بر الگوی مصرف فرهنگی)»، ارزیابی تاثیرات اجتماعی، دوره 1، شماره 2: 65-85.
اسکندریان، غلامرضا و جعفرزاده پور، فروزنده. و سیمین زمانی (1399)، «گونه‌شناسی الگوهای مصرف فرهنگی در میان نسل جوان»، جامعه پژوهی فرهنگی، دوره 11، شماره 38: 1-28.
پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف گروه سیاست‌پژوهی و تحلیل داده نمافر (1401). گزارش وضعیت هزینه‌کرد فرهنگی خانوار، پروژه اندیشکده حکمروایی فرهنگ و صنایع خلاق، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.
حاجی‌زاده، رویا و ابتسام رضوی دینانی (1394)، «مصرف کالاهای فرهنگی و عوامل موثر بر آن(مطالعه موردی: جوانان 18 الی 29 ساله شهرستان خوی)»، مطالعات جامعه‌شناسی، سال 8، شماره 29: 93-112.
حسینی نثار، مجید، غلامی، محمدرضا و رضا علیزاده (1400)، «مقایسه بین نسلی مصرف کالاهای فرهنگی و عوامل موثر بر آن در شهر رشت»، جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دوره 3، شماره 3: 124-145.
ریاحی، جلال و حسین حسینی (1401)، «تاثیر شبکه ی ماهواره‌ای فارسی زبان من و تو بر فرهنگ ایثار و مقاومت، سبک زندگی و هویت ایرانی،اسلامی نسل جوان»، شاهد اندیشه، دوره 3، شماره 6: 25-54.
زارع شاه آبادی، اکبر و مریم طاهر (1392)، «مطالعه‌ی بین نسلی الگوی مصرف کالاهای فرهنگی در بین دختران و مادران شهر یزد»، مطالعات راهبردی زنان، سال 10، شماره 61: 189-231.
راودراد، اعظم (1400). «مصرف فرهنگی مخاطبان سینمای ایران»، رهپویه هنرهای نمایشی، فصل 1، شماره 2: 7-23.
شرفی، علی، نوروزی، علیرضا، فهیمی فر، سپیده و نادر نقشینه (1401)، «تحلیل علم سنجی مقاله‌های مصرف کالاهای فرهنگی»، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. انتشار آنلاین از 25 تیر 1401.
صادقی پور رودسری، محیا، غلیمحمدی، پریسا و منوچهر معظمی (1399)، «ارزیابی عوامل کالبدی مؤثر بر الگوهای مصرف فرهنگی در مراکز خرید، مورد مطالعاتی: مراکز خرید پالادیوم، کوروش و تیراژه شهر تهران»، معماری و شهری سازی آرمان شهر، شماره 20: 151-166.
صفری شمالی، رضا (1401)، «مصرف فرهنگی دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی: تحلیل داده‌های یک پیمایش ملی»، مطلعات دانشگاه، دوره 1، شماره 1: 7-33.
صمیم، رضا و ساسان فاطمی (1387)، «پژوهشی جامعه شناختی در باب مصرف موسیقیایی در بین افرادی با پایگاه‌های اجتماعی متفاوت (مطالعه. موردی تهران)»، نشریه هنرهای زیبا، دوره 32، شماره 1386.
عابدینی‌نژاد، یعقوبعلی (1392)،«سبک زندگی و شخصیت اخلاقی امام رضا(ع)»، مجله فقه و تاریخ تمدن، سال10 ،شماره 38 :49-37.
عشایری، طاها و طاهره جهان پرور (1401). «مطالعه عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی (مورد مطالعه: بازه زمانی 1386 الی 1400)»، مجلس و راهبرد، دوره 29، شماره 122: 91-121.
غیاثوند، احمد و بهنام قلی زاده (1388). بررسی تاثیر سبک زندگی بر سبک مصرف کتب و نشریات. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. دوره 6، شماره 18: 37-55.
فاضلی، محمد صادق (1382). مصرف و سبک زندگی، تهران: صبح صادق.
فاضلیان دهکردی، مهری و اصغر محمدی (1395)، «تأثیر سوادرسانه‌ای در بعد پردازش و تحلیل پیام‌های رسانه‌ها بر مصرف کالاهای فرهنگی (مورد مطالعه در زنان 15-39شهر شهرکرد)». زن و جامعه، دوره 7، شماره 28: 51-90.
فرجی، لیلا و جواد فعلی (1389)، «بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی بر میزان مشارکت زنان در سازمان‌های غیردولتی»، برنامه‌‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ 6، شماره‌ 4: 24-31.
قدسی، م. (1398). «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و مشارکت اجتماعی در جوانان 15 تا 24 ساله شهر ایلام»، فصلنامه ترویج فرهنگ ایلام، دوره 19، شماره 58: 179-202.
قانعی راد، محمدامین و فرهاد خسروخاور (1385)، «نگاهی به عوامل فرهنگی افزایش ورود دختران به دانشگاه‌ها»، پژوهش زنان. شماره 4: 138 - 115 .
قره باغیان، مرتضی (1381)، اقتصاد رشد و توسعه (جلد 1)، تهران: نشر نی.
کاظمی، عباس (1387)، مطالعات فرهنگی، مصرف فرهنگی و زندگی روزمره در ایران، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
کلانتری، عبدالحسین، رستمعلی زاده، ولی الله و اعظم نسیم افزا (1392)، «تحصیلات و مصرف فرهنگی در شهر تهران»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 2، شماره 1: 111-131.
مقدم‌فر، عطاالله (1397). «بررسی وضعیت مصرف فرهنگی طبقه متوسط در سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 21، شماره 1: 7-40.
محمدی، جمال، ودادهیر، ابوعلی و فردین محمدی (1391)، «مناسبات سرمایه‌ی فرهنگی و سبک زندگی: پیمایشی در میان شهروندان طبقه‌ی متوسط شهر سنندج کردستان»، فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ 13، شماره‌ 4.
میرمحمدتبار، احمد (1402)، «فراتحلیل عوامل موثر بر مصرف فرهنگی در ایران»، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، انتشار آنلاین از 8 مرداد 1402.
نصیری، محمد (1389)، بررسی میزان مشارکت اجتماعی معلمان دبیرستان‌های شهر تکاب و عوامل اجتماعی مرتبط با آن، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
Adler, A. (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler: A Systematic Presentation in Selections from His Writings. New York: Basic Books.
Reeves, A. & Vries, R.D. (2018). "Can cultural consumption increase future earnings?", British Journal of Sociology, 70(1): 214-240.
Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
Huifen, L. & Nanke, Y. (2017). "Research on Regional Differences of Cultural Consumption Based on the Theory of Scenes". Nanjing Journal of Social Sciences, 10(2): 214-230.
Miles, S., Anderson, A., & Meethan, K. (2002). The changing consumer: markets and meanings. London, New York: Routledge.
Sathish, S., & Rajmohan, A. (2012). "Consumer Behaviour and lifestyle Marketing", International Journal of Marketing, Financial Services & Management Research, 1(10): 152-166.
Scheys, M. (1987). "The Power of Lifestyle", Society and Leisure, 10(2): 249-266.
Simmel, G. (1987). The philosophy of money, Routledge & Kegan Paul: London.
Slijepčević, S. & De-villa, Z.K. (2023). "Cultural products consumption during COVID-19 pandemic: the case of Croatian islands", Leisure/Loisir, 47(3), 361-382.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). "Using thematic analysis in psychology", Qualitative Research in Psychology, 3: 77-10.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 12، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
اسفند 1402
صفحه 71-99

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار