وضعیت اقتصادی، الگوهای غیرسالم غذایی و چاقی؛ نظریه‌ای زمینه‌ای در شهر یزد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

اضافه‌وزن و چاقی یکی از مشکلات جامعه جهانی می‌باشد که همه افراد را در هر سنی درگیر خودکرده است؛ که عوامل مهمی باعث بروز این پدیده می‌گردند اما وضعیت اقتصادی جوامع نیز می‌تواند الگوهای تغذیه‌ای افراد را تحت تأثیر قرار داده و باعث بروز پدیده چاقی شود. هدف پژوهش حاضر واکاوی وضعیت اقتصادی، الگوهای غیرسالم غذایی و چاقی شهروندان شهر یزد بود. داده‌ها با 20 نفر از آنان از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع‌آوری گردید و با روش نظریه زمینه‌ای مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عواملی مانند، ضعف سواد تغذیه‌ای و ظاهر محوری در تغذیه باعث می‌شود که شهروندان به سمت الگوهای نامناسب تغذیه، غذاهای پرکالری و چاقی کشیده شوند. همچنین مشکلات اقتصادی، فرهنگ غلط غذایی و راحت‌طلبی بستر و زمینه ورود مردم به سمت انتخاب الگوهای تغذیه‌ای نامناسب را فراهم می‌کند که متعاقب آن بروز پدیده چاقی می‌باشد. عواملی مانند گذار اجتماعی-فرهنگی، سوگیری رسانه‌ای و جایگزین سازی تغذیه‌ای نیز به‌صورت غیرمستقیم بر چاقی مداخله می‌کنند. استراتژی‌های این افراد نیز برای مقابله با چاقی تقویت آگاهی تغذیه‌ای خویش و مقابله با وضعیت اقتصادی با چندشغله کردن خود می‌باشد. پیامدهای این شرایط برای آنان ایجاد چاقی مفرط، سوءتغذیه پنهان، بیماری‌های جسمانی و مشکلات روحی-روانی است. مقوله نهایی تحت عنوان"اضطراب اقتصادی- اجتماعی" استخراج شد بدین معنی که شرایط اقتصادی علاوه بر ایجاد اضطراب اقتصادی، باعث می شوند که فرد نوعی اضطراب اجتماعی را نیز در زمینه های مختلف تجربه کند. پیشنهاد می‌شود، رفع مشکلات اقتصادی، گفتمان تندرستی و تغذیه مناسب توسط خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی و فرهنگی جامعه ازجمله آموزش‌وپرورش و رسانه‌ها و ... در جامعه شکل بگیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic status unhealthy eating patterns and obesity; Grounded theory in the city of Yazd

نویسندگان [English]

  • masoud hajizadehmeymandi 1
  • Ahmad Kalateh Sadati 2
  • zahra falakodin 3
1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran)
3 PhD student in Economic Sociology and Development, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Overweight and obesity is one of the important problems of the international community that affects everyone of all ages. Important factors cause this phenomenon, but the economic situation of societies can also affect the nutritional patterns of individuals and cause the phenomenon of obesity. The aim of this study was to investigate the economic situation, unhealthy food patterns and obesity of Yazd citizens. Data were collected through semi-structured interviews with 20 girls and analyzed by grounded theory technique.
The results showed that factors such as lack of market control, people's income status, inefficient economic management of society cause citizens to be drawn to inappropriate eating patterns, high-calorie foods and obesity. The results showed that factors such as poor nutritional literacy and appearance centered on nutrition cause citizens to be drawn to inappropriate eating patterns, high-calorie foods and obesity. Also, economic problems, wrong food culture and convenience provide the ground for people to choose inappropriate nutritional patterns, which leads to the phenomenon of obesity. Factors such as socio-cultural transition, media bias, and nutritional substitution also indirectly contribute to obesity.
The strategies of these people to deal with obesity are to strengthen their nutritional awareness and to deal with the economic situation by multiplying themselves. The consequences for them are obesity, latent malnutrition, physical illness and mental health problems. The final category was extracted as "socio-economic anxiety", which means that economic conditions, in addition to creating economic anxiety, cause a person to experience a kind of social anxiety in various fields. It is suggested that the solution of economic problems, health discourse and proper nutrition be formed in the society by families and social and cultural institutions of the society, including education and media, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic status
  • nutrition patterns
  • obesity
  • citizens
  • Yazd

مراجع

آذربایجانی، محمدعلی؛ تجاری، فرشادی؛ حبیبی‌نژاد، معصومه (1390)، رابطه میزان چاقی با فعالیت بدنی و وضعیت اقتصادی اجتماعی در دانش‌آموزان دختر منطقه شمال شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی فیض، دوره 15، شماره 2، 132-138.
امامی غفاری، مهدیه؛ امیرملکی و محمدجواد زاهدی (1394)، تصور از بدن و پذیرش اجتماعی آن مطالعه‌ای تجربی در میان دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور تهران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 4، شماره 4، 591-571.
راسخ، کرامت‌اله، معصومه مبری و مسعود ماجدی (1389)، بررسی نگرش زنان نسبت به مدیریت بدن، (مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی شیراز)، زن و مطالعات خانواده، سال 3، شماره 10، 35-59.
شفیعی، فاطمه؛ سالاری مقدم، اسماء، حاجی هاشمی، پریسا، بصیرت، ریحانه (1397)، ارتباط وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانوار با چاقی عمومی و چاقی شکمی در کودکان دبستانی شهر فرخ شهر در سال 1388، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دوره 26، شماره 7، 565-575.
عزالدین، ندا (1397)، عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی مؤثر بر اضافه‌وزن و چاقی؛ یک مطالعه مروری، مجله پژوهش سلامت، سال 3، شماره 4، ۲۳۲-۲۲۵
 فاتحی، ابوالقاسم و ابراهیم اخلاصی (1387)، مدیریت بدن و رابطه آن با پذیرش اجتماعی بدن، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، سال 5، شماره 41، 9-42.
فتح آبادی، جلیل؛ ایزددوست، مونا؛ تقوایی، داوود؛ شلانی، بیتا؛ صادقی، سعید(1396)، پیش‌بینی ابتلا به چاقی بر مبنای باورهای غیرمنطقی سلامت، سبک زندگی سلامت‌محور و مکان کنترل سلامت، پژوهش در سلامت روان‌شناختی، سال 11، شماره 3، 1-12.
قانع عزابادی، فرزانه و وحید قاسمی (1396)، پدیده داغ ننگ چاقی در زنان 15-44 ساله در شهر یزد، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال 28، شماره پیاپی (67)، شماره 3، 41-60.
کاوه فارسانی، ذبیح‌الله؛ مهدیه، عارفه؛ صالحی، رضوان؛ ربیعی، محمد (1398)، توصیف نوجوانان از پدیدۀ‌ چاقی: پژوهش کیفی بر اساس نظریۀ زمینه‌ای، پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، سال 9، شماره 2؛ 79-96.
گلابی، فاطمه؛ علیزاده‌اقدم، محمدباقر؛ آقایاری هیر، توکل؛ حبی، اکرم (1398)، بررسی تعیین‌کننده‌های اجتماعی و اقتصادی چاقی در بین شهروندان (موردمطالعه: شهر تبریز)، دو فصلنامه جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، سال 8، شماره 1، 158-131.
Alleyne, S. I., & LaPoint, V. (2004). Obesity among Black adolescent girls: Genetic, psychosocial, and cultural influences. Journal of Black Psychology, 30(3), 344-365.
Couch, D., Thomas, S. L., Lewis, S., Blood, R. W., & Komesaroff, P. (2015). Obese adults’ perceptions of news reporting on obesity: The Panopticon and Synopticon at work. Sage Open, 5(4), 2158244015612522.
Finelli, G. & Gallipoli, P. (2005) Assessment of Physical Activity in an Outpatient Obesity Clinic in Southern Italy. Nutrition Metabolism & Cardiovascular Disease, 16: 168-178
Hansson, L. M., Näslund, E., & Rasmussen, F. (2010). Perceived discrimination among men and women with normal weight and obesity. A population-based study from Sweden. Scandinavian journal of public health, 38(6), 587-596.
Mabiala Babela, J. R., Nika, E. R., Nkounkou Milandou, K. G. C., Missambou Mandilou, S. V., Bouangui Bazolana, S. B. A., Monabeka, H. G., & Moyen, G. (2016). Knowledge, attitudes, and practices of parents facing child and adolescent obesity in Brazzaville, Congo. Global pediatric health, 3, 2333794X16675546.
Thomas, A., & Janusek, L. (2018). Obesity prevention behaviors in asian indian adolescent girls: a pilot study. Journal of pediatric nursing, 42, 9-15.
Mustillo, S. A., Budd, K., & Hendrix, K. (2013). Obesity, labeling, and psychological distress in late-childhood and adolescent black and white girls: The distal effects of stigma. Social Psychology Quarterly, 76(3), 268-289.
Sabanayagam, C., Shankar, A., Saw, S. M., Tai, E. S., & Wong, T. Y. (2009). The association between socioeconomic status and overweight/obesity in a Malay population in Singapore. Asia Pacific Journal of Public Health, 21(4), 487-496.
Tso, M. K., Rowland, B., Toumbourou, J. W., & Guadagno, B. L. (2018). Overweight or obesity associations with physical aggression in children and adolescents: A meta-analysis. International journal of behavioral development, 42(1), 116-131.
Van Hook, J., & Baker, E. (2010). Big boys and little girls: gender, acculturation, and weight among young children of immigrants. Journal of Health and Social Behavior, 51(2), 200-214.
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه
دوره 11، شماره 1
تیر 1401
صفحه 173-195

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار